Πολιτικές προώθησης της διεπιστημονικότητας: προς μια τυπολογία της διεπιστημονικότητας στα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στα ελληνικά πανεπιστήμια

Abstract

There is a growing recognition of the need by International Organizations, funding agencies, universities and research units for interdisciplinary research to tackle complex societal problems that cannot be adequately addressed by single discipline alone. Interdisciplinarity capitalizes on a diversity of perspectives and practices that each discipline offers, in hopes of providing innovative solutions to multifaceted problems. The present thesis examines the practices of interdisciplinary research at post graduate level in Greek Universities. We took as point of departure that interdisciplinarity is based on an “epistemological pluralism” that legitimizes and deploys other ways of knowing. The analysis shows that there is no singular recipe for the successful implementation of interdisciplinarity. Instead, there is a multiplicity of adequate “styles” of interdisciplinarity. We arrived at a typology of interdisciplinarity in Greek Universities: methodical, charismatic, theoretical and laboratory. The differences between them depend upon the organizational and epistemic conditions of research practices. These two factors, however, are not equivalent, as the organizational one seems to be weak, because decisions which are made at institutional level, are filtered by the academic staff, thereby affecting the implementation of interdisciplinarity.

Η ανάγκη για υιοθέτηση της διεπιστημονικότητας αναγνωρίζεται από Διεθνείς Οργανισμούς, φορείς χρηματοδότησης, πανεπιστήμια και ερευνητικές μονάδες, ώστε να αντιμετωπιστούν τα πολύπλοκα κοινωνικά προβλήματα, τα οποία δεν είναι δυνατόν να επιλυθούν από μια μόνο επιστήμη. Η διεπιστημονικότητα αξιοποιεί τις διαφορετικές οπτικές και πρακτικές που κάθε επιστήμη προσφέρει, με σκοπό να επιτευχθούν καινοτόμες λύσεις για τα προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία. Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει τις διεπιστημονικές πρακτικές σε μεταπτυχιακό επίπεδο στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Η διεπιστημονικότητα θεωρείται ότι βασίζεται σε έναν «επιστημολογικό πλουραλισμό» ο οποίος νομιμοποιεί και άλλους τρόπους παραγωγής γνώσης. Η ανάλυση δείχνει ότι δεν υπάρχει ένας «χρυσός» κανόνας για μια επιτυχημένη εφαρμογή της διεπιστημονικότητας. Αντίθετα, υπάρχει μια ποικιλία «στιλ» εφαρμογής της. Η έρευνα κατέληξε σε μια τυπολογία της διεπιστημονικότητας στα Ελληνικά Πανεπιστήμια: μεθοδική, θεωρητική, εργαστηριακή και χαρισματική. Οι διαφορές μεταξύ τους εξαρτώνται από τις οργανωσιακές και γνωστικές συνθήκες της έρευνας. Αυτοί, ωστόσο, οι δύο παράγοντες δεν είναι ισοβαρείς, στο βαθμό που ο οργανωσιακός παράγοντας αναδεικνύεται πιο αδύναμος, καθώς οι αποφάσεις που λαμβάνονται σε θεσμικό επίπεδο, φιλτράρονται από το ακαδημαϊκό προσωπικό με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η εφαρμογή της διεπιστημονικότητας.