Η χρήση των στατικών παραστατικών πηγών στο μαθήμα της ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: απόψεις και στάσεις μαθητών και εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Ν. Πέλλας για τη χρήση φωτογραφιών και γελοιογραφιών ως πηγών στο μάθημα της ιστορίας

Abstract

This doctoral dissertation aims to investigate the function of photographs and caricatures as historical resources for the History course taught in secondary education. In this project the photographs and the caricatures are studied within the framework of cultural theory, as cultural products and tools that enable us to approach the past. They are treated as both multimodal texts and social practices with communicative function, whose language is based on the conventions of their specific time of creation. It is exactly these characteristics that render them historical sources. Within the framework of this project, a field survey was conducted in order to investigate the level of knowledge, the views and the attitude of both the teachers and the students towards the utilization of photographs and caricatures as historical sources, as well as to assess the students’ reading skills regarding this specific auxiliary material. It is a descriptive and indicative, localised survey, during which teachers and students of schools in the prefecture of Pella answered a questionnaire. Students, in particular, also had to complete project sheets for an evaluation of their reading skills. The results generated by the survey were assessed according to the theoretical guidelines set for the formation of the questionnaires and the project sheets. By relating the theoretical framework and the survey data, taking into account the dependent and independent variables, I attempted to answer the research questions set in the beginning of the investigation. One of the conclusions reached was that both students and teachers have a positive attitude towards photographs and caricatures as historical resources. Nevertheless, teachers continue implementing traditional teaching methods which abide to the narrative provided by the school textbook, and to the factual use of the stative descriptive resources, always in relation to the narrative. Thus, students are not provided with the opportunity to approach historical facts multiperspectively, or to develop their critical thinking and their analytical skills. Such mode of teaching, however, seems to affect significantly not only the students’ opinions on the use of alternative historical sources, but also their reading skills in their own right.

Η διδακτορική διατριβή αποσκοπεί στη διερεύνηση της λειτουργίας των φωτογραφιών και των γελοιογραφιών ως ιστορικών πηγών στο μάθημα της Ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στην παρούσα εργασία οι φωτογραφίες και οι γελοιογραφίες μελετώνται στο πλαίσιο της πολιτισμικής θεωρίας ως πολιτισμικά προϊόντα και εργαλεία προσέγγισης του παρελθόντος, ενώ θεωρούνται πολυτροπικά κείμενα και κοινωνικές πρακτικές με επικοινωνιακό χαρακτήρα, η γλώσσα των οποίων στηρίζεται σε συμβάσεις της εποχής, στην οποία δημιουργήθηκαν. Αυτά τα χαρακτηριστικά τις καθιστούν πηγές της Ιστορίας. Στο πλαίσιο της εργασίας πραγματοποιήθηκε μια έρευνα πεδίου, προκειμένου να διερευνηθούν οι γνώσεις, οι γνώμες και οι διαθέσεις των εκπαιδευτικών και των μαθητών απέναντι στην αξιοποίηση των φωτογραφιών και των γελοιογραφιών ως ιστορικών πηγών, καθώς και οι αναγνωστικές δεξιότητες των μαθητών ως προς τα συγκεκριμένα είδη πηγών. Πρόκειται για μια επιτόπια έρευνα, περιγραφική/διαγνωστική, κατά την οποία εκπαιδευτικοί και μαθητές των σχολείων του Ν. Πέλλας συμπλήρωσαν από ένα ερωτηματολόγιο, ενώ οι μαθητές συμπλήρωσαν και ένα φύλλο εργασίας, προκειμένου να διαγνωσθούν οι αναγνωστικές δεξιότητές τους. Από τη συσχέτιση του θεωρητικού πλαισίου και των δεδομένων της έρευνας καθώς και από τη συσχέτιση των ανεξάρτητων και εξαρτημένων μεταβλητών, διαπιστώθηκε ότι εκπαιδευτικοί και μαθητές εκδηλώνουν μια θετική στάση απέναντι στις φωτογραφίες και τις γελοιογραφίες ως ιστορικές πηγές, ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί εξακολουθούν να εφαρμόζουν μια παραδοσιακή διδασκαλία, η οποία εμμένει στη σχολική αφήγηση του διδακτικού εγχειριδίου και την τεκμηριωτική χρήση των στατικών παραστατικών πηγών, σε σχέση πάντα με την αφήγηση, χωρίς να δίνονται οι ευκαιρίες για την πολυπρισματική προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων και την ανάπτυξη της ενσυναισθητικής κρίσης των μαθητών, η οποία θα τους επέτρεπε να οδηγηθούν στην ιστορική κατανόηση και την ανάπτυξη της κριτικής ιστορικής σκέψης.