Ο προϋπολογισμός και ο προϋπολογιστικός έλεγχος σε ελεγχόμενες από το δημόσιο αμυντικές βιομηχανίες: το παράδειγμα της Ελλάδας

Abstract

Ο προϋπολογισμός και ο προϋπολογιστικός έλεγχος αποτελούν ένα από τα πιο χρήσιμα διοικητικά εργαλεία. Στην παρούσα εργασία εξετάσαμε το εργαλείο αυτό από την πλευρά τεσσάρων βασικών θεωριών, της οικονομικής θεωρίας, της κοινωνικής θεωρίας, των ψυχολογικών θεωριών και των θεωριών της οργάνωσης. Αξιολογήσαμε τους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τον προϋπολογισμό και τον προϋπολογιστικό έλεγχο ενώ διερευνήσαμε ενδελεχώς την διεθνή και ελληνική αρθογραφία και βιβλιογραφία. Στη συνέχεια και αφού εξετάσαμε σε βάθος τους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την προϋπολογιστική διαδικασία επιλέξαμε δύο μεγάλους Ελληνικούς οργανισμούς οι οποίοι ελέγχονται από το δημόσιο, με στόχο να ερευνήσουμε τη λειτουργία του συστήματος. Επιλέξαμε και δύο αυτοί οργανισμοί να δραστηριοποιούνται στον κλάδο της άμυνας, αφού αυτός ο κλάδος αποτελεί σημαντικό οικονομικό παράγοντα στην Ελληνική οικονομία. Η μεθοδολογία που ακολουθήσαμε για να ερευνήσουμε το πρόβλημα ήταν, αρχειακή έρευνα (μέσα δηλαδή από την αλληλογραφία των επιχειρήσεων αλλά και από έγγραφα και υλικό των αρχείων της Βουλής των Ελλήνων), ποιοτική έρευνα (λάβαμε συνεντεύξεις από στελέχη των δύο επιχειρήσεων), και ποσοτική έρευνα (ανάπτυξη ερωτηματολογίων για τη λειτουργία του προϋπολογισμού και του προϋπολογιστικού ελέγχου). Αποτελέσματα της παρούσας διατριβής είναι, στο εμπειρικό επίπεδο αποτυπώνεται - αποκαλύπτεται για πρώτη φορά η εφαρμογή του προϋπολογισμού και του προϋπολογιστικού ελέγχου από δύο μεγάλες αμυντικές βιομηχανίες οι οποίες δραστηριοποιούνται στο χώρο της παραγωγής αμυντικού υλικού, ενώ παράλληλα είναι ΔΕΚΟ. Παράλληλα σε θεωρητικό επίπεδο καταγράφονται σειρά από ευρήματα που αφορούν την εφαρμογή του προϋπολογισμού και το ρόλο που έχει στη λειτουργία των επιχειρήσεων που βρίσκονται υπό δημόσιο έλεγχο. Σημαντική είναι η συνεισφορά της έρευνας στην αποτύπωση των επιπτώσεων του μεγέθους της διοικητικής ιεραρχίας στην προϋπολογιστική διαδικασία. Παράλληλα σημαντικές αποκαλύψεις τόσο σε θεωρητικό όσο και σε εμπειρικό επίπεδο που αφορούν την επιλογή εξωθεσμικών και ενδοεπιχειρησιακών με θεσμικό ρόλο παραγόντων, στη λειτουργία του συστήματος προϋπολογισμού και του προϋπολογιστικού ελέγχου. Σημαντικά είναι τα ευρήματα για τη σχέση μεταξύ του προϋπολογισμού και του ελέγχου σε μεγάλες βιομηχανίες οι οποίες ελέγχονται από το κράτος. Ευρήματα σημαντικά της παρούσας έρευνας είναι και οι αποκαλύψεις για το αίσθημα δικαίου που αναπτύσσεται σε όσους εμπλέκονται στη διαδικασία του προϋπολογισμού. Μέσα από τα ερευνητικά ερωτήματα αποκαλύπτεται και ο ρόλος του προϋπολογισμού στη διαδικασία διατήρησης των οργανισμών.