Μελέτη του ανοσορρυθμιστικού άξονα ΝΚΤ λεμφοκυττάρων - CD1d στα λεμφοϋπερπλαστικά σύνδρομα

Abstract

CD1d is an antigen-presenting molecule expressed on the surface of many cells of the immune system, mainly immature and mature B lymphocytes (except those in the germinal center), and monocytes and macrophages. CD1d presents lipid antigens to a specific subcategory of T lymphocytes, NKT lymphocytes. The latter, when activated, secrete a wide variety of cytokines, mobilizing in turn all the cells of the immune system.B-Cell Lymphproliferative Disorders (B-LPD’s) are a diverse group of neoplasms of the lymphatic system, derived from malignant transformation of either developing or mature B-lymphocytes. They differ among themselves in their clinical and laboratory features and, more importantly, in their prognosis. Charting of the surface of malignant cells of B-LPD’s by methods of flow cytometry and discovering genetic disorders using molecular techniques has led to the determination of useful prognostic markers for these disorders. These markers are particularly important in the case of low grade B-LPD’s, which run an indolent course and for which immediate or intensive treatment is not always necessary.In the present study we determined CD1d expression on the surface of malignant cells of patients with 5 different low grade B-LPD’s [120 with chronic lymphocytic leukemia (CLL), of who 96 were treatment-naïve, 17 with mantle cell lymphoma (MCL), 10 with splenic marginal zone lymphoma (SMZL), 17 with lymphoplasmacytic lymphoma (LPL) and 14 with hairy cell leukemia (HCL)]. CD1d expression was determined as mean fluorescence intensity (CD1d MFI) of lymphoma cells to that of normal T cells, which are CD1d negative. We also compared CD1d expression among certain pairs of the aforementioned low grade B-LPD’s. Finally, we correlated CD1d expression with demographics and clinical characteristics of CLL patients, as well as with their survival data.CD1d expression of neoplastic cells of CLL patients was particularly low. CD1d expression in the rest B-LPD’s was high, peaking in HCL. There was a statistically significant difference in CD1d expression among CLL and MCL, as well as among SMZL and LPL. These neoplasms were studied in pairs because problems in their differential diagnosis occur frequently.In CLL we determined a positive correlation between the expression of CD1d and that of a known prognostic marker, CD38. CD1d expression was also positively correlated with the existence of secondary malignancies. Moreover, we determined a negative correlation between CD1d expression and time to treatment, as well as overall survival, in CLL patients. These correlations were valid for both the entire patient cohort and the treatment-naïve group. Finally, we determined cut-off values for CD1d MFI, thus dividing the patients into subgroups with either favorable or dismal prognosis.The aforementioned findings suggest that CD1d expression can assist the solution of problems in differential diagnosis between CLL and MCL, as well as SMZL and LPL. They also constitute CD1d a novel prognostic marker for CLL.

Το CD1d είναι ένα αντιγονοπαρουσιαστικό μόριο που εκφράζεται στην επιφάνεια πολλών κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, κυρίως των άωρων και ώριμων Β λεμφοκυττάρων (εκτός αυτών του βλαστικού κέντρου) και των μονοπυρήνων-μακροφάγων. Το CD1d παρουσιάζει λιπιδικά αντιγόνα σε μία ειδική κατηγορία Τ λεμφοκυττάρων, τα ΝΚΤ λεμφοκύτταρα. Τα τελευταία ενεργοποιούμενα εκκρίνουν μεγάλη ποικιλία κυτοκινών, κινητοποιώντας με τη σειρά τους όλες τις πτυχές του ανοσοποιητικού συστήματος.Τα Β-Λεμφοϋπερπλαστικά Νοσήματα (Β-ΛΥΝ) αποτελούν μία ανομοιογενή ομάδα νεοπλασμάτων του λεμφικού συστήματος, τα οποία προκύπτουν από κακοήθη εξαλλαγή αναπτυσσόμενων ή ώριμων Β λεμφοκυττάρων. Διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την κλινικοεργαστηριακή τους εικόνα και, κυρίως, την πρόγνωσή τους. Η χαρτογράφηση της επιφάνειας των νεοπλασματικών κυττάρων των Β-ΛΥΝ με κυτταρομετρία ροής και η ανεύρεση ανωμαλιών του γενετικού τους υλικού με μοριακές μεθόδους οδήγησε στην εύρεση χρήσιμων προγνωστικών δεικτών για τα νοσήματα αυτά. Ιδιαίτερα σημασία έχουν οι δείκτες αυτοί για τα χαμηλής κακοήθειας Β-ΛΥΝ, τα οποία διαδράμουν βραδέως και στα οποία άμεση ή εντατική θεραπευτική παρέμβαση δεν είναι πάντοτε αναγκαία.Στην παρούσα μελέτη προσδιορίστηκε η έκφραση του CD1d αντιγόνου στην επιφάνεια των λεμφωματικών κυττάρων ασθενών με 5 διαφορετικά χαμηλής κακοήθειας Β-ΛΥΝ [120 με χρόνια λεμφογενή λευχαιμία (ΧΛΛ), εκ των οποίων οι 96 μη προθεραπευμένοι, 17 με λέμφωμα από κύτταρα του μανδύα (ΛΚΜ), 10 με σπληνικό λέμφωμα από κύτταρα της οριακής ζώνης (ΣΛΟΖ), 17 με λεμφοπλασματοκυτταρικό λέμφωμα (ΛΠΛ) και 14 με λευχαιμία από τριχωτά κύτταρα (ΛΤΚ)]. Η έκφραση του CD1d υπολογίστηκε ως λόγος μέσης έντασης φθορισμού του (ΛΜΕΦ CD1d) στα λεμφωματικά κύτταρα προς αυτή στα φυσιολογικά Τ λεμφοκύτταρα, τα οποία δεν εκφράζουν CD1d. Επίσης έγινε σύγκριση των επιπέδων έκφρασης CD1d μεταξύ συγκεκριμένων ζευγών των προαναφερθέντων Β-ΛΥΝ. Τέλος, συσχετίσθηκε η έκφραση του CD1d με τα δημογραφικά και κλινικοεργαστηριακά δεδομένα των ασθενών με ΧΛΛ, καθώς και με δεδομένα επιβίωσής τους.Παρατηρήθηκε ιδιαίτερα χαμηλή έκφραση του CD1d στα νεοπλασματικά κύτταρα των ασθενών με ΧΛΛ. Η έκφραση του CD1d στα υπόλοιπα νοσήματα ήταν υψηλή, με μέγιστη έκφραση στην περίπτωση της ΛΤΚ. Βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά έκφρασης του CD1d μεταξύ ΧΛΛ και ΛΚΜ, καθώς και μεταξύ ΣΛΟΖ και ΛΠΛ. Τα ζεύγη νοσημάτων αυτά μελετήθηκαν επειδή προκύπτουν αρκετές φορές προβλήματα διαφορικής διάγνωσης μεταξύ τους.Στη ΧΛΛ παρατηρήθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ της έκφρασης του CD1d και της έκφρασης ενός γνωστού προγνωστικού δείκτη, του CD38. Επίσης παρατηρήθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ της έκφρασης του CD1d και της παρουσίας δευτεροπαθών νεοπλασμάτων. Παρατηρήθηκε ακόμη αρνητική συσχέτιση μεταξύ της έκφρασης του CD1d και του χρόνου έως την έναρξη θεραπείας, καθώς και της ολικής επιβίωσης στους ασθενείς με ΧΛΛ. Οι συσχετίσεις αυτές ίσχυαν τόσο για όλη την κοόρτη των ασθενών ανεξαρτήτως του αν είχαν λάβει θεραπεία στο παρελθόν, όσο και για την ομάδα των μη προθεραπευμένων ασθενών. Τέλος, καθορίστηκαν σημεία διαχωρισμού τoυ ΛΜΕΦ CD1d, με τα οποία οι πάσχοντες από ΧΛΛ μπορούν να χωριστούν σε υποομάδες με ευνοϊκή και δυσμενή πρόγνωση.Τα παραπάνω ευρήματα υποδεικνύουν ότι η έκφραση του CD1d μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση διαφοροδιαγνωστικών προβλημάτων μεταξύ ΧΛΛ και ΛΚΜ, καθώς και μεταξύ ΣΛΟΖ και ΛΠΛ. Επίσης αναδεικνύουν το CD1d σε νέο προγνωστικό δείκτη στη ΧΛΛ.