La mort, discours théâtral dans la dramaturgie de Copi

Abstract

Ο θάνατος, θεατρικός λόγος στη δραματουργία του Κοπί Ο Αργεντινός συγγραφέας και καρτουνίστας Ραούλ Νταμόντε Μποτάνα (Μπουένος Άιρες 1939 – Παρίσι 1987), γνωστός με το ψευδώνυμο Κοπί, δημιουργεί μια ιδιότυπη δραματουργία στην οποία δεσπόζει η έννοια του θανάτου ως μια μορφή ήπιου φόβου αλλά και πανικού. Εξ άλλου, ο πανικός μεταμορφώνεται στο έργο του Κοπί σε έκκεντρα πρόσωπα, ζώα και πράγματα, που ευθύνονται για τη δημιουργία έκκεντρων επίσης καταστάσεων. Τα στοιχεία αυτά σε συνάρτηση με τις εμμονές του συγγραφέα και με συγκεκριμένα κομβικά σημεία της εμπνεύσεως του, αποκρυσταλλώνονται σε διατυπωθείσα αισθητική, η οποία στο σύνολό της παραπέμπει στο γκροτέσκο, στο μακάβριο και ορισμένως στο μπουρλέσκο. Από το πρώτο του θεατρικό έργο με τίτλο «Η Ημέρα μιας Ονειροπόλου» (1968) μέχρι το τελευταίο «Μία ανώφελη επίσκεψη» (1987), ο Κοπί ξεναγεί τον αναγνώστη/θεατή/ακροατή σε ένα χώρο φαντασιακό, χώρο του ονείρου και του εφιάλτη, όπου διαπλέκονται η αλήθεια με το ψέμα και το μυστικό με την απάτη. Ο μικρόκοσμος του Κοπί κινείται στον αστερισμό της παρωδίας της ζωής και του θανάτου. Με αυτό το δεδομένο ως αφετηρία, εξετάζουμε τη σατυρική διάθεση του συγγραφέα, ο οποίος με το ιδιότυπο χιούμορ και τον έρποντα κυνισμό του, «εξορκίζει» τη σοβαρότητα και τη σοβαροφάνεια των πραγμάτων. Στην παρούσα διατριβή προσπαθήσαμε να μελετήσουμε διεξοδικά την εμμονή του θανάτου, τις αποχρώσεις του φόβου και του πανικού, που διακατέχουν τον έκκεντρο ήρωα, ο οποίος θεατροποιείται από τον συγγραφέα. Στο πρώτο μέρος με τίτλο «Οι εμπνεύσεις του Κοπί», διαπιστώσαμε τη συνάφεια των ηρώων της δραματουργίας του με τα κόμικς του. Στο πρώτο κεφάλαιο «Ένα Λευκό Βιβλίο, δημιουργός σκιών και χρωμάτων» αποδείξαμε το γεγονός, ότι τα θεατρικά πρόσωπα του Κοπί «δραπετεύουν» από το άλμπουμ των κόμικς, για να χαράξουν εν συνεχεία διαχωριστικές γραμμές εν είδη επιμέρους επεισοδίων, στο πλαίσιο ενός θεατρικού έργου. Το δεύτερο κεφάλαιο «Οι κορυφαίες εμμονές του Κοπί και το παράδοξο της θεματικής του» χωρίζεται σε τρεις ενότητες: α) τα ζώα, β) τα αντικείμενα και γ) ο χώρος. Ο συγγραφέας δίνει πολυάριθμες και πολυσήμαντες ευκαιρίες στον αναγνώστη/θεατή/ακροατή να επικεντρωθεί σε θεματικές, στις οποίες δεσπόζει ο θάνατος σε συνδυασμό με το παράδοξο. Το δεύτερο μέρος της διατριβής, «Ο θάνατος ως σκηνοθεσία ενός θεάματος στην Eva Peron του Κοπί» αποτελείται, όπως και το πρώτο, από δύο κεφάλαια: «Eva Peron: Δομή και Θεματική» και «Το κατεστημένο και η θεατροποίηση του πολιτικού λόγου: Η αισθητική του γκροτέσκο». Για τη μελέτη των δομών και της θεματικής του έργου, χρησιμοποιήσαμε τη σημειολογική μέθοδο, συγκεκριμένα εφαρμόσαμε το πραξιακό διάγραμμα της γκρεμασικής θεωρίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο μελετήσαμε το διάγραμμα της πορείας του ήρωα προς τον ηθοποιό, καθώς επίσης και τη θεωρία των αρχετύπων, όπως έχουν διατυπωθεί τα ζητήματα αυτά από τη Μαρίκα Θωμαδάκη. Εν κατακλείδι, διαπιστώσαμε ότι ο Κοπί δημιουργεί ένα μικροσύμπαν μορφών και καταστάσεων και μέσα από αυτό, ένα είδος ληξιαρχείου (état civil) των ηρώων του, τους οποίους κινεί στο θεατρικό – θεαματικό του κόσμο. Ο θάνατος, θεατρικός λόγος στη δραματουργία του Κοπί, πλανάται και κυριαρχεί παντού. Ο θάνατος είναι μία σοβαρή υπόθεση για τον Άνθρωπο, αλλά στο έργο του Αργεντινού δημιουργού μοιάζει σαν ένα παιχνίδι για μικρά παιδιά. Η ζωή έχει πλάκα…