Η Ελλάδα και ο ελληνικός αγώνας για την ανεξαρτησία μέσα από τη γερμανόφωνη πεζογραφία της δεκαετίας του 20 κατά τον 19ο αιώνα

Abstract

The topic of this doctor thesis is the image of Greece and the greek struggle for independence in the german philhellenic trivial literature during the twenties of the 19th century. Aim of this thesis is to show how the german authors of the early 19th century represented not only Greece and the greek struggle of 1821 – a contemporary historic event - , but also different fundamental components of the greek culture, such as customs and traditions, education, religion, history, social conventions and national attitudes of Greeks, Turks, Jews e.t.c.In the first two chapters there is an introduction to the most significant historic events which took place in the german territory from 1806 to 1832, in order to make known the general political-social atmosphere of this period and the conditions which made possible the development and flourishing of the german philhellenic movement, as well as, in order to underline the turning points, actions and achievements of the German Philhellenism.In the third chapter we deal with the study of literary texts which are classified as trivial literature (Unterhaltungsliteratur) and they are regarded as an output of the philhellenism’s influence on the german trivial literature in the time from 1821 to 1830. We list a summary of the plot, brief authors’ biographies and all the information about Greece and the greek revolt, as well as all the relevant german passages from the 15 novels and six short stories.Finally, in the fourth chapter we proceed to classify and evaluate the gathering information, according to the procedure of knowledge transfer about different aspects of foreign cultures – in our case of the greek culture – to the german readers. The german authors of these novels – concerning the time and place - had extremely exact knowledge about the greek territory, the ancient and contemporary history and mythology, as well as very deep knowledge not only about the cultural aspects and actions in ancient Greece but also about the modern Greece in the early 19th century. They were good judge of historic events, which took place during the greek revolution, of persons who had a key role in the organization and carrying out of the greek struggle for independence, as well as of the greek political situation, of the international politics and of the attitude of the European states towards the greek issue. Typical for the trivial, under study, novels are the narrative techniques such as the montage of different actions and events, the abolishment of time borders and the domination of image over the narration, by using vivid, descriptive images, detailed descriptions of persons, objects, events, objects, landscapes, conditions, which make the text more vivid and dynamic and generate strong emotionality to the readers.In conclusion, we can say that the chosen literature achieved to transfer with success not only a contemporary historic event reliably and realistically, but also components of a foreigner culture to the average german reading audience, by representing quite precisely, - with only a few exceptions – all the unique and distinctive aspects of the greek cultural environment, without forgetting the subjective author’s approach and involvement in the narration, and the most important without forgetting that mainly we deal with a fictional literary output.

Το θέμα της διατριβής είναι η εικόνα της Ελλάδας και του ελληνικού αγώνα για την ανεξαρτησία μέσα από τη γερμανόφωνη φιλελληνική ελαφρά λογοτεχνία (Unterhaltungsliteratur) της δεκαετίας του 20 κατά τον 19ο αιώνα. Σκοπός της συγκεκριμένης διατριβής είναι να αναδείξει πώς παρουσιάζεται όχι μόνο η Ελλάδα κι η επανάσταση του 1821, ένα επίκαιρο δηλαδή ιστορικό γεγονός, αλλά και πώς αποτυπώνονται διάφορα συστατικά στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού όπως έθιμα και παραδόσεις, παιδεία, θρησκεία, ιστορία, κοινωνικές συμβάσεις και συμπεριφορές Ελλήνων και Τούρκων μέσα από τα μάτια των Γερμανών συγγραφέων στις αρχές του 19ου αιώνα.Στα πρώτα δύο κεφάλαια παρουσιάζονται τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στο γερμανόφωνο χώρο από το 1806 ως το 1832 με σκοπό την ανάδειξη του γενικότερου πολιτικο-κοινωνικού κλίματος της εποχής και των συνθηκών μέσα στις οποίες μπόρεσε να αναπτυχθεί κι ευδοκιμήσει το γερμανικό φιλελληνικό κίνημα, καθώς επίσης και την ανάδειξη του γερμανικού φιλελληνισμού, όσον αφορά στη δράση του, τα επιτεύγματά του και τους εκπροσώπους του.Στο τρίτο κεφάλαιο ακολουθεί η μελέτη των λογοτεχνικών κειμένων που ανήκουν στην ελαφρά λογοτεχνία (Unterhaltungsliteratur) και αποτελούν προϊόν της επίδρασης του φιλελληνικού κινήματος στην ελαφρά λογοτεχνία του γερμανόφωνου χώρου από το 1821 ως το 1830. Παραθέτονται τα 15 μυθιστορήματα και τα έξι διηγήματα που μελετήθηκαν με περίληψη της υπόθεσης του κάθε έργου, σύντομα βιογραφικά των συγγραφέων και καταγραφή των στοιχείων σχετικά με την Ελλάδα και την Ελληνική Επανάσταση καθώς και των σχετικών γερμανικών αποσπασμάτων.Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται η ταξινόμηση, καταγραφή και αξιολόγηση των πληροφοριών σε θεματικές ενότητες, όσον αφορά στη διαδικασία μεταφοράς της γνώσης ποικίλων συστατικών στοιχείων ξένων πολιτισμών – στην περίπτωσή μας του ελληνικού – στο γερμανικό κοινό. Οι συγκεκριμένοι λοιπόν Γερμανοί συγγραφείς, λαμβανομένων υπόψη του τόπου και χρόνου συγγραφής των υπό εξέταση διηγημάτων και μυθιστορημάτων, διέθεταν τρομερά ακριβείς γνώσεις για τον ελλαδικό χώρο, την αρχαία και νεότερη ελληνική ιστορία και μυθολογία, καθώς επίσης και βαθιές γνώσεις όχι μόνο για τα πολιτισμικά στοιχεία και δρώμενα της αρχαιότητας αλλά και της σύγχρονης Ελλάδας των αρχών του 19ου αιώνα. Ήταν γνώστες γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά την ελληνική επανάσταση, προσώπων που πρωτοστατούσαν στον ελληνικό αγώνα, καθώς επίσης και της πολιτικής κατάστασης που επικρατούσε στην Ελλάδα, αλλά και της διεθνούς πολιτικής και της στάσης και του ρόλου των Μεγάλων Δυνάμεων στην ελληνική εξέγερση. Χαρακτηριστικό των συγκεκριμένων έργων αποτελούν οι αφηγηματικές τεχνικές όπως το μοντάζ διαφόρων γεγονότων, η ισοπέδωση του χρόνου και η κυριαρχία της εικόνας επί της αφήγησης, με τη χρήση έντονων παραστατικών εικόνων, διεξοδικών περιγραφών προσώπων, γεγονότων, συνθηκών, και καταστάσεων, που προσφέρουν ζωντάνια και δυναμισμό στο κείμενο.Συνοψίζοντας, τα εν λόγω λογοτεχνικά έργα κατορθώνουν να μεταδώσουν επιτυχώς ένα επίκαιρο ιστορικό γεγονός με αυθεντικότητα και ρεαλιστικότητα, αλλά και πληροφορίες που αποτελούν βασικά συστατικά στοιχεία ενός ξένου πολιτισμού στο απλό γερμανικό αναγνωστικό κοινό, αποτυπώνοντας με σχετικά μεγάλη ακρίβεια, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, όλα εκείνα τα ξεχωριστά και μοναδικά στοιχεία που απαρτίζουν και συνθέτουν το εκάστοτε πολιτισμικό πλαίσιο, χωρίς να αποφεύγεται πάντα η υποκειμενική προσέγγιση και εμπλοκή του συγγραφέα, και, χωρίς ποτέ να λησμονείται ότι πρωτίστως πρόκειται για μυθοπλαστική δημιουργία.