Η επίδραση της αρχής της συντηρητικότητας σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ στη σχετικότητα των λογιστικών μεγεθών: εμπειρική διερεύνηση

Abstract

One of the most important but controversial principles in accounting is the conservatism principle. The aim of the present thesis is to examine the conservatism principle and its effects on the relevance and quality on the accounting data of the financial statements in order to provide some evidence on the advantages and disadvantages that arise from its use. Moreover, the thesis examines the effects of the implementation of the International Financial Reporting Standards (IFRS) on the level of conservatism and value relevance of the accounting data. The thesis comprises seven chapters: The first chapter analyses the conservatism principle, the research questions that are posed from its use, the aim and the contribution of the thesis. The second chapter provides the review of the literature on the conservatism principle, its relation with relevance of accounting data and the effects of the IFRS on their level. The third chapter contains the analysis on the differences between the Greek Accounting Standards and the International Accounting Standards. The fourth chapter develops the research hypotheses that have emanated from the analysis in the second and third chapter and describes the econometric models that are currently used in the literature to measure the level of conservatism and value relevance. Moreover, this chapter provides the main contribution of the thesis which is development and theoretical justification of a model that contemporaneously measures both forms of conservatism. The proposed model is developed under an asymmetric cointegration framework. The fifth chapter describes the dataset that contains listed firms in the Athens Stock Exchange (ASE). Moreover, this chapter develops a stochastic simulation algorithm that is used to provide more evidence on the suitability of the proposed model to measure conservatism. The sixth chapter analyses the empirical results and examines the plausibility of the research hypotheses. The seventh chapter provides a summary of the results of the thesis, and comments on the importance of the results in relation to the literature. Moreover, it analyses the limitations of the study and offers implications for future research. The current thesis provides a number of conclusions. In specific, the proposed model seems to be able to measure the level of both types of conservatism. The robustness of this result is justified with the use of both empirical and simulated data. The results of the proposed model show that the changes that were introduced with the IFRS led to a decrease in the level of unconditional conservatism and the increase of the level of conditional conservatism. Moreover, the two forms of conservatism seem to be non-linearly inversely related. On the other side the combined value relevance of book values of equity and earnings seems to decrease after the implementation of the IFRS. Last, the results of the thesis on the relation between conservatism and value relevance show that until a certain degree the exercise of conservatism may lead to higher value relevance but after this point additional exercise of conservatism leads to the opposite results, namely a reduction in the value relevance. Therefore, the analysis that is conducted in the thesis leads to the conclusion that the conservatism principle is useful only when exercised conservatively.

Μια από τις σημαντικές αλλά και πλέον αμφιλεγόμενες αρχές στη λογιστική επιστήμη είναι η αρχή της συντηρητικότητας. Ο σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να εξετάσει την αρχή της συντηρητικότητας και την επίδραση που ασκεί στην σχετικότητα και την ποιότητα των χρηματοοικονομικών καταστάσεων, με στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων αναφορικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που απορρέουν από την εφαρμογή της. Επιπλέον, αναλύεται η επίδραση των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ) στα επίπεδα της συντηρητικότητας και της σχετικότητας των λογιστικών μεγεθών. Η παρούσα διατριβή αποτελείται από επτά κεφάλαια. Αναλυτικότερα: Το πρώτο κεφάλαιο προσεγγίζει την αρχή της συντηρητικότητας, τα ερευνητικά ερωτήματα που τίθενται, το αντικείμενο και τους στόχους καθώς και τη χρησιμότητα της διατριβής. Το δεύτερο κεφάλαιο περιλαμβάνει την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με την συντηρητικότητα, τη συσχέτιση με τη σχετικότητα των λογιστικών μεγεθών καθώς και τις επιδράσεις των ΔΠΧΑ. Το τρίτο κεφάλαιο παρέχει ανάλυση του Ελληνικού θεσμικού πλαισίου, καθώς και αλλαγές που επέφεραν τα ΔΠΧΑ στην Ελλάδα. Το τέταρτο κεφάλαιο αναπτύσσει τις ερευνητικές υποθέσεις που έχουν προκύψει από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας και περιγράφει τα οικονομετρικά υποδείγματα που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της συντηρητικότητας και της σχετικότητας. Επιπλέον, αναπτύσσεται ένα υπόδειγμα μέτρησης της συντηρητικότητας που αποτελεί τη βασική συνεισφορά της παρούσας μελέτης όπου οι συντελεστές του υποδείγματος συνδέονται με τις μεταβολές των δύο μορφών της συντηρητικότητας. Το προτεινόμενο υπόδειγμα μέτρησης της συντηρητικότητας εξετάζει τόσο το επίπεδο των δύο μορφών συντηρητικότητας όσο και τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση με τη χρήση των αποκλίσεων των δύο βασικών μεταβλητών από τη σχέση ισορροπίας μέσω ενός υποδείγματος συνολοκλήρωσης (cointegration). Το πέμπτο κεφάλαιο παρέχει μια αναλυτική περιγραφή του δείγματος που περιέχει τις εισηγμένες εταιρίες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ). Επίσης, αναπτύσσεται ένας αλγόριθμος προσομοίωσης λογιστικών δεδομένων που χρησιμοποιείται για την εξέταση της καταλληλότητας του προτεινόμενου υποδείγματος στη μέτρηση των δύο μορφών της συντηρητικότητας. Το έκτο κεφάλαιο αναλύει τα ευρήματα από την εκτίμηση των διάφορων οικονομετρικών υποδειγμάτων και παρέχει ερμηνεία των αποτελεσμάτων σε σχέση με τη μεταβολή στα επίπεδα των δύο μορφών συντηρητικότητας, τη συσχέτιση τους με τη σχετικότητα και την επίδραση των ΔΠΧΑ. Το έβδομο κεφάλαιο ανακεφαλαιώνει και συνοψίζει τα τελικά συμπεράσματα της διατριβής και σχολιάζει τη σημασία των αποτελεσμάτων σε σχέση με την υπάρχουσα βιβλιογραφία. Επίσης, αναλύει τους περιορισμούς της διατριβής και προσφέρει ερευνητικά ερωτήματα που προκύπτουν από την διεξαχθείσα ανάλυση και χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Η εκτίμηση των υποδειγμάτων οδηγεί σε μια σειρά συμπερασμάτων. Αναλυτικά, το προτεινόμενο υπόδειγμα δείχνει να αποδίδει ικανοποιητικά στη μέτρηση του επιπέδου των δύο μορφών της συντηρητικότητας. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει τόσο εμπειρικά με τη χρήση πραγματικών δεδομένων όσο και θεωρητικά με τη χρήση προσομοιωμένων στοιχείων. Τα αποτελέσματα του προτεινόμενου υποδείγματος δείχνουν ότι οι αλλαγές που έγιναν με τα ΔΠΧΑ οδήγησαν στη μείωση του επιπέδου της μη-δεσμευμένης συντηρητικότητας και την αύξηση του επιπέδου της δεσμευμένης συντηρητικότητας. Επιπλέον, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η σχέση μεταξύ των δύο μορφών συντηρητικότητας είναι μη γραμμικά φθίνουσα. Από την άλλη πλευρά και σε αντίθεση με τις ερευνητικές υποθέσεις, η εφαρμογή των ΔΠΧΑ δείχνει να οδηγεί σε χαμηλότερη συνδυασμένη επεξηγηματική ισχύ των ιδίων κεφαλαίων και των κερδών για την χρηματιστηριακή τιμή. Σε ότι αφορά την επίδραση της συντηρητικότητας στη σχετικότητα των λογιστικών μεγεθών τα ευρήματα της διατριβής οδηγούν στο συμπέρασμα ότι έως ορισμένο βαθμό, η άσκηση συντηρητικότητας μπορεί να είναι ευεργετική για την σχετικότητα των λογιστικών πληροφοριών αλλά η επιπλέον άσκηση συντηρητικότητας έχει αντίστροφα αποτελέσματα και οδηγεί σε μείωση της σχετικότητας. Από την ανάλυση που γίνεται στη διατριβή μπορεί να υποστηριχθεί ότι η αρχή της συντηρητικότητας εκπληρώνει το σκοπό της μόνο όταν χρησιμοποιείται με σύνεση.