Μοριακή μελέτη παραγόντων που σχετίζονται με θρόμβωση και συσχέτισή τους με κληρονομική προδιάθεση για καρκίνο του στόματος

Περίληψη

Εισαγωγή Η καρκινογένεση είναι μια γενετική ασθένεια στο κυτταρικό επίπεδο. Αποτελεί μια περίπτωση μη αναστρέψιμης απώλειας της γονιδιακής ρύθμισης, που ελέγχει την ανάπτυξη και την διαφοροποίηση. Η εκδήλωσή της οφείλεται σε αλλαγή του DNA και τα καρκινικά κύτταρα εμφανίζουν μια ανεξέλεγκτη μιτωτική δραστηριότητα που κάνει τα κύτταρα αυτά να είναι πιο κοντά περισσότερο με τα ανώριμα φυσιολογικά κύτταρα παρά με τους ώριμους διαφοροποιημένους κυτταρικούς τύπους, αφού παράγουν πρωτεΐνες χαρακτηριστικές εμβρυικών κυττάρων. Σε κάθε φυσιολογικό κύτταρο υπάρχει μια άριστη ποσότητα για κάθε πρωτεΐνη. Διαταραχή της γονιδιακής ρύθμισης και έκφρασης εξαιτίας μεταλλαγών ή ακόμα και πολυμορφισμών στο DNA, αλλάζει αυτή την ποσότητα και το κύτταρο παύει να είναι φυσιο- λογικό, είναι μετασχηματισμένο. Ταυτόχρονα ο καρκίνος γενικά και άρα και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα στόματος έχει αδιαίρετη σχέση με το σύστημα πήξεως του αίματος. Η θρομβοεμβολή άλλωστε είναι μία από τις πιο συχνές αιτίε ...

Όλα τα τεκμήρια στο ΕΑΔΔ προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα.

Εισαγωγή Η καρκινογένεση είναι μια γενετική ασθένεια στο κυτταρικό επίπεδο. Αποτελεί μια περίπτωση μη αναστρέψιμης απώλειας της γονιδιακής ρύθμισης, που ελέγχει την ανάπτυξη και την διαφοροποίηση. Η εκδήλωσή της οφείλεται σε αλλαγή του DNA και τα καρκινικά κύτταρα εμφανίζουν μια ανεξέλεγκτη μιτωτική δραστηριότητα που κάνει τα κύτταρα αυτά να είναι πιο κοντά περισσότερο με τα ανώριμα φυσιολογικά κύτταρα παρά με τους ώριμους διαφοροποιημένους κυτταρικούς τύπους, αφού παράγουν πρωτεΐνες χαρακτηριστικές εμβρυικών κυττάρων. Σε κάθε φυσιολογικό κύτταρο υπάρχει μια άριστη ποσότητα για κάθε πρωτεΐνη. Διαταραχή της γονιδιακής ρύθμισης και έκφρασης εξαιτίας μεταλλαγών ή ακόμα και πολυμορφισμών στο DNA, αλλάζει αυτή την ποσότητα και το κύτταρο παύει να είναι φυσιο- λογικό, είναι μετασχηματισμένο. Ταυτόχρονα ο καρκίνος γενικά και άρα και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα στόματος έχει αδιαίρετη σχέση με το σύστημα πήξεως του αίματος. Η θρομβοεμβολή άλλωστε είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες θανάτου των ασθενών με καρκίνο. Είναι ξεκάθαρο λοιπόν πως τέτοιου είδους επιπλοκές προκύπτουν καθώς τα καρκινικά κύτταρα συνεργούν με όλους σχεδόν τους παράγοντες του αιμοστατικού συστήματος. Με δεδομένα τα παραπάνω στην παρούσα διδακτορική διατριβή μελετήθηκαν μεταλλαγές ή πολυμορφισμοί σε γονίδια των οποίων τα πρωτεϊνικά προϊόντα σχετίζονται με την πήξη του αίματος (μεθυλενοτετραϋδροφολική αναγωγάση, παράγοντας V, προθρομβίνη, παράγοντας ΧΙΙ, παράγοντας ΧΙΙΙ, πρωτεϊνη Ζ), με το σύστημα ινωδόλυσης (αναστολέας ενεργοποιητή του πλασμινογόνου, αναστολέας της ενεργοποιημένης ινωδόλυσης από την θρομβίνη) και με το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης (ενζυμο μετατροπής της αγγειοτενσίνης, αγγειοτενσινογόνο). Υλικά και Μέθοδος Σε 163 δείγματα DNA από ασθενείς με ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα στόματος και σε 168 από υγιείς μάρτυρες, αντίστοιχης ηλικίας και φύλου, μελετήθηκαν η μεταλλαγή C677Τ στο γονίδιο της μεθυλενοτετραϋδροφολικής αναγωγάσης (MTHFR), η μεταλλαγή Leiden στο γονίδιο του παράγοντα V (FV), η μεταλλαγή G20210A στο γονίδιο της προθρομβίνη (PT), ο πολυμορφισμός C46T στο γονίδιο του παράγοντα ΧΙΙ (FXII), ο πολυμορφισμός V34L στο γονίδιο του παράγοντα XIII (FXIII), ο πολυμορφισμός -13A/G στο γονίδιο της πρωτεΐνης Ζ (PZ), ο πολυμορφισμός προσθήκης/έλλειψης 4G/5G στο γονίδιο του αναστολέας του ενεργοποιητή του πλασμινογόνου (PAI-1), ο πολυμορφισμός 1040 C/T στο γονίδιο του αναστολέα της ενεργοποιημένης ινωδόλυσης από την θρομβίνη (TAFI), ο πολυμορφισμός προσθήκης/έλλειψης στο γονίδιο του ενζύμου μετατροπής της αγγειοτενσίνης (ACE) και ο πολυμορφισμός Μ235Τ στο γονίδιο του αγγειοτενσινογόνου (AGT). Αποτελέσματα Για τον πολυμορφισμό C677T στο γονίδιο της MTHFR τα δεδομένα της μελέτης ανέδειξαν στατιστικά σημαντική αύξηση των ετεροζυγωτών για το Τ αλληλόμορφο στην ομάδα των ασθενών (P=0,043). Το αποτέλεσμα αυτό φαίνεται να οφείλεται αποκλειστικά στην υποομάδα των ασθενών με ιστορικό θρομβοφιλίας όπου επίσης οι ετεροζυγώτες για το Τ αλληλόμορφο ήταν στατιστικά σημαντικά αυξημένοι (P=0,034). Τα συνολικά δεδομένα που αποκτήθηκαν για τις μεταλλαγές Leiden στο γονίδιο του FV και G20210A στο γονίδιο της PT δεν ανέδειξαν καμία στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση στις συγκρίσεις που έγιναν ανάμεσα στην ομάδα ελέγχου με την ομάδα των ασθενών και όλες τις υποομάδες των ασθενών. Τα συνολικά δεδομένα που αποκτήθηκαν για τον πολυμορφισμό C46T του γονιδίου FXII ανέδειξαν στατιστικά σημαντική μείωση στους ομοζυγώτες ασθενείς P=0,008. Ομοίως στατιστικά σημαντικές μειώσεις των ετεροζυγωτών παρουσιάστηκαν και στις υποομάδες των ασθενών με προχωρημένο στάδιο καρκίνου, με ιστορικό θρομβοφιλίας και χωρίς κατανάλωση καπνού, σε σχέση πάντα με την ομάδα ελέγχου. Στην ομάδα των υγιών ατόμων (Ν=135), η μεταλλαγή V34L στο γονίδιο του FXIII βρέθηκε σε 6 ομοζυγώτες (4,44%) και σε 48 ετερόζυγα άτομα (35,56%), ενώ στην ομάδα των ασθενών (N=130) οι ομοζυγώτες ήταν 12 (9,23%) και οι ετεροζυγώτες 62 (47,69%), γεγονός που αναδεικνύει επιβαρυντικό χαρακτήρα στην παρουσία του L αλληλομόρφου. Ο ίδιος επιβαρυντικός χαρακτήρας εμφανίζεται και στις υποομάδες των ασθενών με πρώιμο στάδιο καρκίνου, χωρίς ιστορικό καρκίνου, χωρίς ιστορικό θρομβοφιλίας, χωρίς κατανάλωση καπνού και χωρίς κατανάλωση αλκοόλ. Για τον πολυμορφισμό -13A/G στο γονίδιο της PZ, καμία στατιστικά σημαντική διαφορά δεν παρουσιάστηκε ανάμεσα στην ομάδα των υγιών μαρτύρων και την ομάδα των ασθενών. Η ίδια εικόνα, χωρίς δηλαδή στατιστικά σημαντικές διαφορές, εμφανίστηκε και στη στατιστική μελέτη που έλαβε χώρα ανάμεσα στους υγιείς μάρτυρες και τις διάφορες υποομάδες των ασθενών. Για τον πολυμορφισμό προσθήκης/έλλειψης 4G/5G στο γονίδιο του PAI-1 τα συνολικά δεδομένα ανέδειξαν στατιστικά σημαντική αύξηση και των ομοζυγωτών και των ετεροζυγωτών στην ομάδα των ασθενών (P=0,001 και P=0,009 αντίστοιχα) σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Αυτή η εμφάνιση του 4G αλληλομόρφου ως επιβαρυντικού παράγοντα επιβεβαιώνεται και από διάφορες υποομάδες των ασθενών. Συγκεκριμένα στην υποομάδα των ασθενών με πρώιμο στάδιο καρκίνου, στην υποομάδα των ασθενών χωρίς ιστορικό καρκίνου, στην υποομάδα των ασθενών χωρίς ιστορικό θρομβοφιλίας, στην υποομάδα των ασθενών με κατανάλωση καπνού και στην υποομάδα των ασθενών χωρίς κατανάλωση αλκοόλ. Για τον πολυμορφισμό 1040C/T στο γονίδιο του TAFI στην ομάδα των υγιών ατόμων (Ν=138), το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο T βρέθηκε σε 18 ομοζυγώτες (13,04%) και σε 66 ετερόζυγα άτομα (47,83%), ενώ στην ομάδα των ασθενών (N=150) οι ομοζυγώτες ήταν 8 (5,33%) και οι ετεροζυγώτες 70 (46,67%). Οι τιμές αυτές αναδεικνύουν στατιστικά σημαντική μείωση των ομοζυγωτών (P=0,018), ενώ οι τιμές του OR=0,29 (μικρότερο της μονάδας) και των 95%CI (0,11-0,74) αποδίδουν στο συγκεκριμένο αλληλόμορφο ένα προστατευτικό χαρακτήρα για την εμφάνιση ΑΚΣ. Αυτός ο προστατευτικός χαρακτήρας του Τ αλληλομόρφου αποτυπώνεται και στις συγκρίσεις που έλαβαν χώρα ανάμεσα στους υγιείς μάρτυρες και τους ομοζυγώτες των υποομάδων των ασθενών με προχωρημένο στάδιο καρκίνου, με κατανάλωση καπνού, χωρίς κατανάλωση καπνού και χωρίς κατανάλωση αλκοόλ. Για τον πολυμορφισμό προσθήκης/έλλειψης στο γονίδιο του ACE τα δεδομένα της παρούσας μελέτης τιμές αυτές ανέδειξαν στατιστικά σημαντική αύξηση των ομοζυγωτών στην ομάδα των ασθενών σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Αυτή η αύξηση των ομοζυγωτών αποτυπώνεται και στις συγκρίσεις που έλαβαν χώρα ανάμεσα στους υγιείς μάρτυρες και τους ομοζυγώτες των υποομάδων των ασθενών με πρώιμο στάδιο καρκίνου, με προχωρημένο στάδιο καρκίνου, χωρίς ιστορικό καρκίνου, χωρίς ιστορικό θρομβοφιλίας, με κατανάλωση καπνού και χωρίς κατανάλωση αλκοόλ. Για τον πολυμορφισμό Μ235Τ στο γονίδιο του AGT τα συνολικά δεδομένα αυτής της μελέτης έδειξαν πως η επικράτηση του «μεταλλαγμένου» αλληλομόρφου υψηλής έκφρασης Τ δεν ήταν σημαντικά διαφορετικά στη συνολική ομάδα των ασθενών ή σε οποιαδήποτε από τις υποομάδες της, εκτός από μία. Στην υποομάδα των ασθενών με ιστορικό καρκίνου όπου εκεί και οι ομοζυγώτες αλλά και οι ετεροζυγώτες είναι σημαντικά περισσότεροι σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Τα ευρήματα της πολυπαραγοντικής λογιστικής παλινδρόμησης στο μοντέλο Α (των ομοζυγωτών για το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο) αναδεικνύει ως σημαντικούς ανεξάρτητους παράγοντες ανάπτυξης των συνολικών σταδίων του ΑΚΣ: α) την ηλικία, β) το φύλο, γ) τον γονότυπο Ι/Ι του πολυμορφισμού I/D στο γονίδιο του ACE και δ) τον γονότυπο 4G/4G του πολυμορφισμού 4G/5G στο γονίδιο PAI-1, ενώ το ίδιο μοντέλο για τα αρχικά και τα προχωρημένα στάδια του ΑΚΣ περιλαμβάνει τους τρείς πρώτους παράγοντες. Το μοντέλο Β (των ετεροζυγωτών για το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο) αναδεικνύει ως σημαντικούς ανεξάρτητους παράγοντες ανάπτυξης των συνολικών σταδίων του ΑΚΣ: α) την ηλικία, β) το φύλο και γ) τον γονότυπο 4G/5G του πολυμορφισμού -675 4G/5G στο γονίδιο PAI-1. Το ίδιο μοντέλο για τα αρχικά στάδια ΑΚΣ περιλαμβάνει τους παράγοντες α) την ηλικία, β) το φύλο και επιπλέον γ) τους ετεροζυγώτες του πολυμορφισμού C677T στο γονίδιο του MTHFR. Τέλος, για τα προχωρημένα στάδια του ΑΚΣ το μοντέλο Β περιλαμβάνει τους παράγοντες α) την ηλικία, β) το φύλο και επιπλέον γ) τους ετεροζυγώτες του πολυμορφισμού (C46T) στο γονίδιο FXII και δ) τους ετεροζυγώτες του πολυμορφισμού (V34L) στο γονίδιο του FXIII. Το μοντέλο Γ (σύμφωνα με την κληρονομικότητα του μεταλλαγμένου αλληλομόρφου) αναδεικνύει ως σημαντικούς ανεξάρτητους παράγοντες ανάπτυξης των συνολικών σταδίων του ΑΚΣ: α) την ηλικία, β) το φύλο και γ) τον γονότυπο Ι/Ι του πολυμορφισμού I/D στο γονίδιο του ACE. Συμπεράσματα Από τους 10 συνολικά πολυμορφισμούς ή μεταλλαγές που μελετήθηκαν στην παρούσα μελέτη 3 δεν παρουσίαζουν καθόλου συσχέτιση με την εμφάνιση του ΑΚΣ, 2 εμφανίζουν μέτρια συσχέτιση, 2 έχουν προστατευτική δράση και 3 σχετίζονται στενά με την εμφάνιση ΑΚΣ. H μεταλλαγή Leiden στο γονίδιο του παράγοντα V (FV), η μεταλλαγή G20210A στο γονίδιο της προθρομβίνης (PT) και ο πολυμορφισμός -13A/G στο γονίδιο της πρωτεΐνης Ζ (PZ) δεν επιδρούν στη στοματική ογκογένεση. Οι πολυμορφισμοί C677T στο γονίδιο της μεθυλενοτετραϋδροφολικής αναγωγάσης (MTHFR) και M235T στο γονίδιο του αγγειοτενσινογόνου (AGT) καταδεικνύονται ως ήπιοι επιβαρυντικοί παράγοντες για την ογκογένεση στη στοματική κοιλότητα. Τα μεταλλαγμένα αλληλόμορφα των πολυμορφισμών C46T στο γονίδιο του παράγοντα XII (FXII) και 1040C/T στο γονίδιο του αναστολέα της ενεργοποιημένης ινωδόλυσης από την θρομβίνη (TAFI) παρουσιάζουν προστατευτικό χαρακτήρα σε ότι αφορά την ανάπτυξη ΑΚΣ. Ο πολυμορφισμός V34L στο γονίδιο του παράγοντα XIIΙ (FXIII), ο πολυμορφισμός 4G/5G στο γονίδιο του αναστολέα του ενεργοποιητή του πλασμινογόνου (PAI-1) και ο πολυμορφισμός προσθήκης/διαγραφής στο γονίδιο του ενζύμου μετατροπής της αγγειοτενσίνης (ACE) σχετίζονται στενά με την εμφάνιση ακανθοκυτταρικού καρκινώματος στο στόμα. Το μοντέλο Α (των ομοζυγωτών για το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο) για τα συνολικά στάδια του ΑΚΣ αναδεικνύει ως σημαντικούς ανεξάρτητους παράγοντες ανάπτυξης της νεοπλασίας: α) την ηλικία, β) το φύλο, γ) τον γονότυπο Ι/Ι του πολυμορφισμού I/D στο γονίδιο του ACE και δ) τον γονότυπο 4G/4G του πολυμορφισμού 4G/5G στο γονίδιο PAI-1, ενώ το ίδιο μοντέλο για τα αρχικά και τα προχωρημένα στάδια του ΑΚΣ περιλαμβάνει τους τρείς πρώτους παράγοντες. Το μοντέλο Β (των ετεροζυγωτών για το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο) για τα συνολικά στάδια του ΑΚΣ αναδεικνύει ως σημαντικούς ανεξάρτητους παράγοντες ανάπτυξης της νεοπλασίας: α) την ηλικία, β) το φύλο και γ) τον γονότυπο 4G/5G του πολυμορφισμού -675 4G/5G στο γονίδιο PAI-1. Το ίδιο μοντέλο για τα αρχικά στάδια του ΑΚΣ περιλαμβάνει τους παράγοντες α) την ηλικία, β) το φύλο και επιπλέον γ) τους ετεροζυγώτες του πολυμορφισμού C677T στο γονίδιο του MTHFR. Τέλος, για τα προχωρημένα στάδια του ΑΚΣ το μοντέλο Β περιλαμβάνει τους παράγοντες α) την ηλικία, β) το φύλο και επιπλέον γ) τους ετεροζυγώτες του πολυμορφισμού (C46T) στο γονίδιο FXII και δ) τους ετεροζυγώτες του πολυμορφισμού (V34L) στο γονίδιο του FXIII. Το μοντέλο Γ (σύμφωνα με την κληρονομικότητα του μεταλλαγμένου αλληλομόρφου) αναδεικνύει ως σημαντικούς ανεξάρτητους παράγοντες ανάπτυξης της νεοπλασίας στο στόμα: α) την ηλικία, β) το φύλο και γ) τον γονότυπο Ι/Ι του πολυμορφισμού I/D στο γονίδιο του ACE. Η δυνατότητα μοριακής ανίχνευσης του πολυμορφισμού του ACE που συνδεέται με αυξημένο κίνδυνο για ΑΚΣ μπορεί να συνεισφέρει στην πρόληψη ΑΚΣ στο γενικό πληθυσμό.
περισσότερα

Περίληψη σε άλλη γλώσσα

Introduction Carcinogenesis is a genetic disease at the cellular level. It is a case of irreversible loss of gene regulation, which controls growth and differentiation. This event is due to changes in DNA and the cancer cells show uncontrolled mitotic activity, which makes these cells to look more like immature cells rather than normal mature differentiated cell types, since they produce proteins found in embryonic cells. In every normal cell there is a normal level for protein production. Disruption of gene regulation and expression because of mutations or DNA polymorphisms may change the normal protein level. Like other types of cancer, oral squamous cell carcinoma (OSCC) is related to the coagulation system. Thromboembolism is one of the most frequent causes of death in patients with cancer. It is therefore clear that such complications occur as the cancer cells have participated in almost all factors of the haemostatic system. Given the above, in this dissertation mutat ...
περισσότερα

Όλα τα τεκμήρια στο ΕΑΔΔ προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα.

DOI
10.12681/eadd/27320
Διεύθυνση Handle
http://hdl.handle.net/10442/hedi/27320
ND
27320
Εναλλακτικός τίτλος
Molecular study of factors associated with thrombosis and correlation with inherited predisposition to oral cancer
Συγγραφέας
Βυλλιώτης, Αντώνιος (Πατρώνυμο: Ηρακλής)
Ημερομηνία
2011
Ίδρυμα
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Επιστημών Υγείας. Τμήμα Ιατρικής. Κλινική Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής
Εξεταστική επιτροπή
Πατσούρης Ευτσράτιος
Βαϊρακτάρης Ελευθέριος
Περρέα Δέσποινα
Τσιγκρής Χρήστος
Ηλιόπουλος Δημήτριος
Καβατζάς Νικόλαος
Λάζαρης Ανδρέας
Επιστημονικό πεδίο
Ιατρική και Επιστήμες Υγείας
Ιατρική Βιοτεχνολογία
Κλινική Ιατρική
Λέξεις-κλειδιά
Καρκίνος στόματος; Γενετική; Θρομβώσεις; Μεταλλάξεις; Πολυμορφισμοί
Χώρα
Ελλάδα
Γλώσσα
Ελληνικά
Άλλα στοιχεία
188 σ., εικ., πιν., σχημ.
Στατιστικά χρήσης
ΠΡΟΒΟΛΕΣ
Αφορά στις μοναδικές επισκέψεις της διδακτορικής διατριβής για την χρονική περίοδο 07/2018 - 07/2023.
Πηγή: Google Analytics.
ΞΕΦΥΛΛΙΣΜΑΤΑ
Αφορά στο άνοιγμα του online αναγνώστη για την χρονική περίοδο 07/2018 - 07/2023.
Πηγή: Google Analytics.
ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΕΙΣ
Αφορά στο σύνολο των μεταφορτώσων του αρχείου της διδακτορικής διατριβής.
Πηγή: Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών.
ΧΡΗΣΤΕΣ
Αφορά στους συνδεδεμένους στο σύστημα χρήστες οι οποίοι έχουν αλληλεπιδράσει με τη διδακτορική διατριβή. Ως επί το πλείστον, αφορά τις μεταφορτώσεις.
Πηγή: Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών.
Σχετικές εγγραφές (με βάση τις επισκέψεις των χρηστών)