Η περιβαλλοντική παράμετρος στη διεθνή χρηματοδότηση της ανάπτυξης: ο ρόλος των πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών

Abstract

Our dissertation aims to examine a new area of scientific research in the field of international law, the environmental parameter in the financing activities of Multilateral Development Banks (MDBs). MDBs exercise environmental policy in the implementation of development projects and through loan agreements. MDBs’ exercise of environmental policy raises important issues, such as borrowing country’s compliance with environmental conditions, existence and effectiveness of enforcement mechanisms and promotion (or not) by MDBs of environmental protection and sustainable development at local and global level. All MDBs have developed mechanisms, policies, practices and standards to support environmental protection during the implementation of development projects. We have examined and evaluated these mechanisms, policies, practices and standards according to specific criteria, based on World Bank’s governance criteria and OECD’s environmental indicators, as well as on new criteria developed during our research in order to be applicable on MDBs. Our research concluded in a number of common environmental practices, policies and standards which MDBs apply in the financing for development. Their contribution is detected as follows: Firstly, MDBs’ common policies, practices and standards reflect principles and rules of international environmental law and international environmental standards promoting their implementation and contributing to the acknowledgement of sustainable development as a common global goal. Secondly, they affect the planning and enforcement of a national regulatory framework in the borrowing countries according to international environmental standards. Finally, they promote the harmonization of environmental policies and practices in the financing for development and they contribute to the effectiveness of development aid.

Στόχος της διατριβής αυτής είναι να φωτίσει ένα νέο πεδίο επιστημονικής έρευνας στο χώρο του διεθνούς δικαίου και συγκεκριμένα το ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος κατά τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης από τις πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες (MDBs). Οι MDBs ασκούν περιβαλλοντική πολιτική κατά τη σύναψη συμβάσεων δανειοδότησης και την υλοποίηση αναπτυξιακών έργων. Η άσκηση όμως περιβαλλοντικής πολιτικής από τις MDBs δεν είναι άμοιρη προβλημάτων. Τίθενται σοβαρά ζητήματα, όπως η συμμόρφωση των δανειοληπτριών χωρών ή χωρών υποδοχής της επένδυσης με τους περιβαλλοντικούς όρους, η ύπαρξη και η αποτελεσματικότητα μηχανισμών επιβολής και τελικά η συμβολή ή μη των πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών στην προστασία του περιβάλλοντος τόσο στο εσωτερικό των αναπτυσσομένων χωρών όσο και παγκοσμίως, καθώς και στην εν γένει επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης Κάθε τράπεζα έχει αναπτύξει μηχανισμούς, εργαλεία και πολιτικές για τη διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος κατά την υλοποίηση έργων, τα οποία διαχέει σε διάφορα στάδια της χρηματοδότησης. Οι μηχανισμοί, τα εργαλεία και οι πολιτικές των MDBs, καθώς και η διερεύνηση της αποτελεσματικότητάς τους, εξετάστηκαν βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, στηριζόμενα στα κριτήρια διακυβέρνησης της Παγκόσμιας Τράπεζας και στους Περιβαλλοντικούς Δείκτες του ΟΟΣΑ, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων νέων κριτηρίων τα οποία εκπονήθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας. Με βάση την ανάλυση αυτή προέκυψαν ορισμένες κοινές – μεταξύ των τραπεζών – πρακτικές, πολιτικές και πρότυπα, τα οποία ακολουθούν κατά την άσκηση της περιβαλλοντικής πολιτικής τους. Η συμβολή αυτών συνοψίζεται σε τρία βασικά σημεία: Πρώτον, οι κοινές περιβαλλοντικές πολιτικές και πρακτικές των τραπεζών αντικατοπτρίζουν αρχές και κανόνες του διεθνούς δικαίου περιβάλλοντος και διεθνή περιβαλλοντικά πρότυπα, η προώθηση των οποίων από τις τράπεζες συμβάλλει στην εδραίωσή τους, καθώς και στην εδραίωση της έννοιας της βιώσιμης ανάπτυξης ως παγκόσμιας προτεραιότητας. Δεύτερον, επηρεάζουν τη δημιουργία και την εφαρμογή ενός ρυθμιστικού πλαισίου για το περιβάλλον σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και αρχές στο εσωτερικό των χρηματοδοτούμενων κρατών. Τρίτον, επιτελούν ενοποιητικό ρόλο στην άσκηση της περιβαλλοντικής πολιτικής κατά τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης αυξάνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα της αναπτυξιακής βοήθειας.