Ποιητική γραφή και ιδεολογία στο έργο του Γιάννη Ρίτσου

Abstract

The aim of this dissertation is firstly to examine the frame of literary criticism on Ritsos’ poetry by illustrating the conditions that formed the way Ritsos’ work was re-ceived by the criticism, and secondly, to bring to light several pieces of his work that were not adequately evaluated by the critics. More specifically I will be attempting to highlight the ideological and political background wich determined the critical ap-proach on his poetry until the end of the 1960s. Moreover, the essay production of Ritsos will be examined, along with the standing points he expresses concerning is-sues on aesthetics and ideology (standing points wich in many ways reflect the basic components of his poetry). Finally, by investigating the function of the erotic element and its relation to the use of the ancient greek myth the spotting of the influence of Cavafy’s poetry on Ritsos’ work is being attempted through the interpretational ap-proach of poems which belong to three different collections: 12 poems for Cavafy, Martyries B’, and Fourth Dimension. The re-examination of Ritsos’ poetry leads to the conclusion that the unconventional approach to the erotic theme that he attempted during the phase of his literary maturity, has never been sufficiently evaluated by the critics, although it forms a distinctive part of his work. His image aw a left-winged commited artist with a fighting spirit, seemed to be incompatible with the erotic theme in parts of his work. As a result, a rather rigid and restrictive view of his poetry has evidently suppressed this side of his work, for a long time.

Η διατριβή έχει ως στόχο να εξετάσει τις συνθήκες που διαμόρφωσαν το κριτικό πλαίσιο υποδοχής της ποίησης του Ρίτσου και να αναδείξει επιμέρους πτυχές του έργου που δεν εκτιμήθηκαν επαρκώς από την κριτική. Συγκεκριμένα, επιχειρείται η διερεύνηση των ιδεολογικοπολιτικών συμφραζομένων που καθόρισαν το πεδίο πρόσληψης του έργου από την αρχή της εκδοτικής παρουσίας του Ρίτσου μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’60. Μελετάται, επίσης, η δοκιμιακή παραγωγή του Ρίτσου και οι θέσεις που εκεί διατυπώνει γύρω από ευρύτερα θέματα αισθητικής και ιδεολογίας, (θέσεις που εν πολλοίς αντανακλούν και τις βασικές συνιστώσες της ποιητικής του). Τέλος, με άξονα διερεύνησης τη λειτουργία του ερωτικού στοιχείου και τη συνάρτησή της με τη χρήση του αρχαιοελληνικού μύθου, επιχειρείται ο εντοπισμός των όψεων της καβαφικής ποιητικής στο έργο του Ρίτσου, μέσω της ερμηνευτικής προσέγγισης ποιημάτων που εντάσσονται σε τρείς συλλογές: στα 12 ποιήματα για τον Καβάφη, στη δεύτερη σειρά των Μαρτυριών και στην Τέταρτη Διάσταση. Η αναψηλάφηση της ποιητικής παραγωγής του Ρίτσου, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η αντισυμβατική διαχείριση της ερωτικής θεματολογίας που επιχείρησε στη φάση της λογοτεχνικής του ωριμότητας, μολονότι συνιστά μία κυρίαρχη ορίζουσα του έργου, δεν αναδείχθηκε επαρκώς από την κριτική. Η ασυμβατότητα που παρουσίαζε η εικόνα του αριστερού στρατευμένου ποιητή και της αγωνιστικής του παραγωγής με την ερωτική θεματολογία, φαίνεται ότι συνέβαλε αποφασιστικά στην παγίωση μιας περιοριστικής εικόνας για το έργο, με αποτέλεσμα να αποσιωπηθεί επί μακρόν η πτυχή αυτή της ποίησής του.