Ο μυστικισμός του Meister Eckhart υπό την προοπτική του ζεν βουδισμού

Abstract

The present study examines Meister Eckhart’s mystical teaching in comparison with Zen Buddhism, in order to clarify if any resemblances exist between the two. The first part presents the life and teaching of Meister Eckhart. More specifically, the first chapter presents the facts of his life and his Latin and German works. The second chapter deals with his views on God (God as intellectus and as esse, God and Godhead, God as the One and as the Nothingness). The third chapter examines his teaching on man (the theory of Analogy, the theory of ideas, man as imago dei and the uncreated spark in the soul). The fourth chapter searches Meister Eckhart’s understanding of mystical union by examining his teaching on Detachment, on God’s birth in the ground of the soul and on the soul’s breaking-through in Godhead beyond the Trinity. The first chapter of the second part presents the modern representatives of Zen Buddhism, how they interpret Eckhart’s mystical doctrine and what they consider common in his ideas and in their own spiritual tradition. The second chapter probes into Eckhart’s teaching on mystical union and the experience of absolute nothingness in Zen Buddhism and searches the similarities as well as the differences between the two traditions. The main conclusion of this study is that certain similarities can be found concerning the structure of the spiritual experience in Meister Eckhart and in Zen Buddhism, however they define the content of this experience in different ways. Meister Eckhart, despite being an unusual Christian mystic in the limits of the Christian orthodoxy and although his ideas have offered a bridge of mutual comprehension with Zen, his view of divine nothingness and of mystical union is quite different from the impersonal and non theistic understanding of absolute nothingness in Zen Buddhism.

Η παρούσα εργασία ερευνά τη μυστική τη μυστική διδασκαλία του Meister Eckhart σε σχέση με τον Ζεν Βουδισμό, με στόχο να αποσαφηνισθεί αν υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ τους και μέχρι ποιου σημείου. Το πρώτο μέρος παρουσιάζει τη ζωή και τη διδασκαλία του Eckhart. Ειδικότερα στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα γεγονότα της ζωής του καθώς και τα λατινικά και γερμανικά έργα του. Το δεύτερο κεφάλαιο ερευνά τη διδασκαλία του σχετικά με το Θεό (ο Θεός ως intellectus και ως esse, Θεός και Θεότητα, ο Θεός ως Ένα και ως Μηδέν). Το τρίτο κεφάλαιο εξετάζει τη διδασκαλία του για τον άνθρωπο (η θεωρία της αναλογίας, η θεωρία των ιδεών, ο άνθρωπος ως εικόνα Θεού και ο αδημιούργητος σπινθήρας στην ψυχή). Το τέταρτο κεφάλαιο τον τρόπο με τον οποίο ο Meister Eckhart κατανοεί τη μυστική ένωση μέσω της διδασκαλίας του για την απόσπαση, τη γέννηση του Θεού στο βάθος της ψυχής και τη διάτρηση της ψυχής μέχρι τη Θεότητα, πέρα από τον τριαδικό Θεό. Το πρώτο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους παρουσιάζει τους σύγχρονους εκπροσώπους του Ζεν Βουδισμού, το πώς ερμηνεύουν τη μυστική διδασκαλία του Eckhart και τι θεωρούν κοινός στις ιδέες του και στη δική τους πνευματική παράδοση. Το δεύτερο κεφάλαιο συγκρίνει τη διδασκαλία του Eckhart για τη μυστική ένωση και την εμπειρία του απόλυτου μηδενός στο Ζεν Βουδισμό και διερευνά τις ομοιότητες καθώς επίσης και τις διαφορές μεταξύ των δύο παραδόσεων. Το κύριο συμπέρασμα αυτής της μελέτης είναι ότι μπορούμε να εντοπίσουμε ορισμένες ομοιότητες στη δομή της πνευματικής εμπειρίας στον Meister Eckhart και στο Ζεν Βουδισμό, αλλά καθορίζουν με διαφορετικούς τρόπους το περιεχόμενο αυτής της εμπειρίας. Ο Eckhart, αν και είναι ένας ασυνήθιστος χριστιανός μυστικός στα όρια της χριστιανικής ορθοδοξίας και οι ιδέες του πρόσφεραν μια γέφυρα αμοιβαίας κατανόησης με το Ζεν, ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο συλλαμβάνει το θείο μηδέν και τη μυστική ένωση είναι πολύ διαφορετικός από την απρόσωπη και μη θεϊστική κατανόηση του απόλυτου μηδενός του Ζεν Βουδισμού.