Μελέτη του συμπλέγματος rankl / οστεοπροτεγερίνης και ορμονικών παραμέτρων σε αιμοκαθαιρόμενους νεφροπαθείς ασθενείς

Abstract

Background/Aim. Bone remodelling is under the control of a multitude of systemic and local factors. In chronic renal failure the cytokine systems involved in the regulation of bone turnover may be influenced, and therefore, are likely to contribute to the pathogenesis of renal bone disease. RANKL/OPG complex is one of the major modulators of bone remodelling and appears to mediate the effects of a number of humoral factors related to the development of renal osteodystrophy. The aim of the present study was the evaluation of RANKL/OPG complex in cohorts of hemodialysis patients and the establishment of possible correlations between the serum levels of its components and other clinical and biochemical parameters and BMD values. Methods. We measured serum levels of intact parathyroid hormone (iPTH), total serum RANKL (sRANKL), osteoprotegerin (OPG), alkaline phosphatase (AP), osteocalcin (OC) and tartrate-resistant acid phosphatase (TRAP) in 104 HD patients and 40 healthy controls. 54 hemodialysis patients underwent measurement of BMD at the proximal femur and the lumbar spine (L2-L4), whereas prolactin, total testosterone, estradiol, FSH, LH were measured in serum samples in 42 patients. Possible associations between clinical characteristics, biochemical parameters and BMD values were investigated. Results. The average serum OPG level was significantly higher, whereas the average serum concentration of RANKL was non-significantly lower in patients on HD therapy than in age matched healthy controls. Among HD patients, serum level of OPG increased significantly with aging and with a longer duration of hemodialysis. RANKL/OPG ratio declined significantly with age in the entire cohort of patients (r=-0.259, P=0.008). In addition iPTH, osteocalcin, TRAP were significantly higher in female, whereas RANKL/OPG ratio was significantly higher in male than female patients. In patients with low serum levels of bone turnover markers the following statistically significant correlations were found: a) positive correlations of iPTH with RANKL and RANKL/OPG ratio, b) negative correlation between iPTH and OPG. The subgroup of patients with normal or high serum levels of bone turnover markers exhibited: a) significant positive correlation between OPG and iPTH serum level, b) non significant negative correlation between RANKL and iPTH and c) significant negative correlation between RANKL/OPG ratio and iPTH. BMDs of the femoral neck were negatively correlated with OPG levels. The highest OPG levels were measured in the lowest T-score (osteoporotic) tertile and they were higher than in the osteopenic and normal tertiles (P<0.05). A threshold level for OPG at 21.5 pmol/L, enabled the detection of osteoporotic patients with 76.5% sensitivity and 62.2% specificity. BMD values of trabecular bone rich sites of the skeleton such as lumbar spine (L2-L4), trochanter and Ward’ s triangle were inversely correlated with Total ALP levels (P<0.05). ...

Εισαγωγή-σκοπός. Τα διάφορα συστήματα κυτοκινών, που συμμετέχουν στο συντονισμό των διαδοχικών σταδίων του κύκλου οστικής ανακατασκευής, ίσως να μεταβάλλονται στους ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και μ’ αυτό τον τρόπο να συμμετέχουν στην παθογένεια των διαταραχών του οστικού μεταβολισμού της νεφρικής οστεοδυστροφίας. Το σύμπλεγμα κυτοκινών RANKL/OPG αποτελεί έναν από τους κύριους ρυθμιστές του οστικού μεταβολισμού και φαίνεται να μεσολαβεί στην εκδήλωση των δράσεων των χυμικών παραγόντων που εμπλέκονται στην ανάπτυξη των διαφόρων μορφών νεφρικής οστεοδυστροφίας. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η αξιολόγηση του συμπλέγματος RANKL/OPG και ορμονικών παραμέτρων σε ομάδες αιμοκαθαιρόμενων νεφροπαθών ασθενών και η αναζήτηση πιθανών συσχετίσεων μεταξύ των επιπέδων ορού των συστατικών του και κλινικών και βιοχημικών παραμέτρων, καθώς και των επιπέδων οστικής πυκνότητας. Μέθοδοι. Σε 104 αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς και 40 υγιείς μάρτυρες μετρήθηκαν τα επίπεδα intact παραθορμόνης (iPTH), ολικού RANKL ορού, οστεοπροτεγερίνης (OPG), αλκαλικής φωσφατάσης (AP), οστεοκαλσίνης (OC), όξινης φωσφατάσης της ανθεκτικής στον εστέρα του τρυγικού οξέος (TRAP-5b), ασβεστίου και φωσφόρου. Σε 42 από τους ασθενείς μετρήθηκαν επίσης τα επίπεδα προλακτίνης, θυρεοειδικών ορμονών (TSH, T3, T4, FT3, FT4), οιστραδιόλης (Ε2), ολικής τεστοστερόνης (ΤΤ), FSH και LH. Τέλος 54 από τους ίδιους ασθενείς υποβλήθηκαν σε μέτρηση οστικής πυκνότητας κεφαλής μηριαίου με DEXA. Τα κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών, οι βιοχημικές παράμετροι και οι τιμές της οστικής πυκνότητας αξιολογήθηκαν για πιθανές συσχετίσεις. Αποτελέσματα. H μέση συγκέντρωση οστεοπροτεγερίνης ορού ήταν σημαντικά υψηλότερη, ενώ η μέση συγκέντρωση του RANKL ορού ήταν μη-σημαντικά χαμηλότερη στους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς σε σχέση με τους υγιείς μάρτυρες. Μεταξύ των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών, τα επίπεδα οστεοπροτεγερίνης αυξάνονται σε συνάρτηση με την ηλικία και τη διάρκεια αιμοκάθαρσης σε στατιστικά σημαντικό βαθμό. Ο λόγος RANKL/OPG συσχετίζεται αρνητικά με την ηλικία σε στατιστικά σημαντικό βαθμό στο σύνολο των ασθενών. Η υποομάδα των θηλέων ασθενών της μελέτης ανέδειξε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα παραθορμόνης, οστεοκαλσίνης και TRAP σε σύγκριση με τους άρρενες ασθενείς. Στους ασθενείς με χαμηλά επίπεδα δεικτών οστικής ανακατασκευής διαπιστώθηκαν οι παρακάτω στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις: α) Θετικές συσχετίσεις της iPTH με το RANKL και το λόγο RANKL/OPG, β) σημαντική αρνητική συσχέτιση της iPTH με την OPG. Η υποομάδα των ασθενών με φυσιολογικά ή υψηλά επίπεδα δεικτών οστικής ανακατασκευής παρουσίασε: α) στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της intact παραθορμόνης και οστεοπροτεγερίνης, β) μη σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ iPTH και RANKL, γ) στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση του λόγου RANKL/OPG και της iPTH. ...