Διερεύνηση της επίδρασης προγράμματος εκπαίδευσης για την τεκμηρίωση της νοσηλευτικής φροντίδας σε Έλληνες νοσηλευτές

Abstract

Background: Nursing care documentation is integral and important aspect of nursing practice. In Greek clinical setting, nursing process model doesn’t be used even if it is proposed as documentation structure from many scientific and political associations. Main barrier in its implementation is the poor nurses’ education. Education improvement constitutes major factor of knowledge, attitude and skills improvement. Aim: The purpose of this study was the comparative investigation of an educational program effectiveness about documentation of nursing care between nursing university students and clinical nurses. Methods: A prospective, comparative, quasi-experimental pre, post and after nine months test design was applied. An educational program was developed and implemented in both second year nursing students and nurses attending a medical and surgical specialty. The program’s duration was 18 hours divided in six sections following the stages of nursing process (2-hour theory and 1-hour workshop). Their competence was evaluated with a questionnaire developed for the purposes of the study. The questionnaire consisted of: a) demographic and learning characteristics, b) image of nursing scale, c) 22 items evaluating attitudes toward documentation according to nursing process, d) 16 close–ended knowledge items and e) a clinical scenario to document a specific nursing diagnosis and expected outcome and choose the appropriate intervention. Statistical Analysis: SPSS 13.0 was used for the statistical analysis. The scales reliability was measured using the Cronbach's coefficient a. The Kolmogorov – Smirnov test checked for "goodness of fit" of a sample to a normal distribution. The comparisons were made between students and nurses in three measurements with parametric and non-parametric tests. Multiple linear regressions were used to investigate the association of the independent variables with an dependent variable. The cut-off level for statistical significance was taken at p<0, 05. Results: The study sample was 110 registered nurses and 189 nursing students. The participants improved their knowledge (p<0.001), attitudes (p<0,001) and the documentation of the statement of nursing diagnosis and the related outcome and intervention (p<0,001). The improvement was maintained nine months after the program implementation (3rd measurement). Nurses had greater improvement at attitudes towards nursing documentation, knowledge questions (right or wrong) and choosing the appropriate intervention. Students gave more right answers at knowledge questions (correspondence) and nursing diagnosis and outcome statement at the clinical scenario. There was no influence on overall participants’ performance by any demographic and learning characteristic. The low rates of participants’ performance predictors (10-32%) need further investigation. Conclusions: These findings suggest a significant effect of the educational program addressed to registered nurses and students. Thus, it could be the basis for undergraduate and continuing education, its further evaluation and improvement, as well as the evaluation of its effectiveness in therapeutic outcomes of patients’ nursing care in clinical practice.

Εισαγωγή: Η τεκμηρίωση της νοσηλευτικής φροντίδας αποτελεί αναπόσπαστη και σημαντι- κή πλευρά της νοσηλευτικής πρακτικής. Στην Ελληνική πραγματικότητα δεν ακολουθείται το μοντέλο της νοσηλευτικής διεργασίας που προτείνεται ως δομή της από πολλούς επιστημο- νικούς και πολιτικούς φορείς. Κύριο εμπόδιο στην εφαρμογή της αποτελεί η ελλιπής εκπαί- δευση των νοσηλευτών. Η βελτίωση της εκπαίδευσης αποτελεί σημαντικό παράγοντα βελτί- ωσης των γνώσεων, στάσεων και δεξιοτήτων. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η συγκριτική διερεύνηση της αποτελεσματικό- τητας προγράμματος εκπαίδευσης, για την τεκμηρίωση της νοσηλευτικής φροντίδας, μεταξύ φοιτητών νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργαζομένων νοσηλευτών. Μεθοδολογία: Η μελέτη ήταν προοπτική, συγκριτική, ημιπειραματική με έλεγχο πριν, αμέ- σως μετά και εννέα μήνες μετά την παρέμβαση. Αναπτύχθηκε και πραγματοποιήθηκε το ίδιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε δευτεροετείς φοιτητές και ειδικευόμενους νοσηλευτές στην πα- θολογική και χειρουργική ειδικότητα, διάρκειας 18 ωρών σε έξι ενότητες που ακολουθούσαν τα στάδια της νοσηλευτικής διεργασίας (2 ώρες θεωρία και 1 ώρα κλινικό φροντιστήριο). Η αξιολόγηση της απόδοσης των συμμετεχόντων πραγματοποιήθηκε με ερωτηματολόγιο. Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει: α) δημογραφικά και εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά, β) κλίμακα ει- κόνας για τη νοσηλευτική, γ) 22 προτάσεις εκτίμησης των στάσεων για την τεκμηρίωση με τη νοσηλευτική διεργασία, δ) 16 κλειστές ερωτήσεις γνώσεων και ε) ένα κλινικό σενάριο για την τεκμη- ρίωση συγκεκριμένης νοσηλευτικής διάγνωσης και επιθυμητής έκβασης καθώς και την επιλογή της κατάλληλης παρέμβασης. Στατιστική Ανάλυση: Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με το Πακέτο Στατιστικής Ανάλυσης Κοινωνικών Επιστημών SPSS 13.0. Για τον έλεγχο της αξιοπιστίας κλιμάκων εφαρμόστηκε ο συντελεστής εσωτερικής συνοχής Cronbach’ s alpha. Η κανονικότητα της κα- τανομής του δείγματος εξετάστηκε με Kolmogorov – Smirnov test. Για τις συγκρίσεις μεταξύ των φοιτητών και νοσηλευτών για τις τρεις μετρήσεις χρησιμοποιήθηκαν παραμετρικές και μη παραμετρικές μέθοδοι. Πραγματοποιήθηκε πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση για τη διε- ρεύνηση της επίδρασης ανεξάρτητων μεταβλητών σε μια εξαρτημένη μεταβλητή. Το επίπεδο σημαντικότητας ορίστηκε σε p<0,05. Αποτελέσματα: Το δείγμα της μελέτης ήταν 110 νοσηλευτές και 189 φοιτητές. Το εκπαιδευ- τικό πρόγραμμα οδήγησε σε βελτίωση των γνώσεων (p<0,05), στάσεων (p<0,05) και δεξιο- τήτων (p<0,05) τεκμηρίωσης με τη νοσηλευτική διεργασία των νοσηλευτών και των φοιτητών. Η βελτίωση διατηρήθηκε μέχρι και εννέα μήνες μετά (3η μέτρηση). Οι νοσηλευτές είχαν καλύ- τερη απόδοση στη βελτίωση των πεποιθήσεων τους για την τεκμηρίωση με τη νοσηλευτική διεργασία, των ερωτήσεων γνώσεων (σωστού-λάθους) και της επιλογής κατάλληλης παρέμ- βασης στο κλινικό σενάριο. Οι φοιτητές έδωσαν περισσότερες σωστές απαντήσεις στις ερω- τήσεις γνώσεων (αντιστοίχησης), στη διατύπωση της διάγνωσης και της έκβασης στο κλινικό σενάριο. Κανένα δημογραφικό ή εκπαιδευτικό χαρακτηριστικό δε βρέθηκε να συσχετίζεται με τη συνολική βελτίωση από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Τα χαμηλά, ποσοστά των παραγό- ντων ερμηνείας της απόδοσης των εκπαιδευομένων (10-32%) χρήζουν περαιτέρω διερεύνη- σης. Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού προγράμματος σε φοιτητές και εργαζόμενους νοσηλευτές. Επομένως, θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για την προπτυχιακή και συνεχιζόμενη νοσηλευτική εκπαί- δευση, τον περαιτέρω έλεγχο και βελτίωσή του καθώς και τη μέτρηση της αποτελεσματικότη- τας του στις θεραπευτικές εκβάσεις της νοσηλευτικής φροντίδας των ασθενών στην κλινική πράξη.