Διερεύνηση των παραγόντων που διαμορφώνουν την αντίληψη των εκπαιδευτών ενηλίκων σχετικά με τη λειτουργία τους: η περίπτωση των συμβούλων-καθηγητών στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών «Εκπαίδευση Ενηλίκων» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου

Abstract

This dissertation describes a biographical research methodology, which is contributing to the general inquiry of the factors that form the perception of the tutors-counselors of the Hellenic Open University regarding their role as adult educators. Our broad research question is situated in identifying the means by which a tutor-counsellor shapes his/her perception about his/her role. More specifically our research question is focused on whether the biographical paradigm of an educator influences and validates his/her role. To explore the aforementioned question we contacted a purposeful sample of fifteen tutors-counselors, to research in their biography elements that could be characterized as formative factors concerning their perception about their role as adult educators. The principal method of collection of our data was through the implementation of thematic biographical interviews. The resulted biographies were reconstructed and analysed using the holistic content narrative analysis approach. This type of analysis takes into consideration the entire narration and focuses on its content. The analysis of the biographies gave us the opportunity to identify elements which create a new perspective for the under-development profession of the adult educator in Greece. From the narrations of the participants in our research it is apparent that the understanding which every adult educator develops for his or her role is not so much related with specializations or knowledge on adult education and learning theories but it is more influenced by certain elements of the individual biography. More specifically an overall interpretation of the biographies revealed the importance of elements like former teacher models, disorienting educational or learning experiences and participation in social movements. These factors seem to work as signifiers to the continuum of the role of the adult educator which oscillates between authority and emancipation.

Η διατριβή αυτή συνεισφέρει στον προβληματισμό σχετικά με τους παράγοντες που διαμορφώνουν την αντίληψη των συμβούλων-καθηγητών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου αναφορικά με τη λειτουργία τους ως εκπαιδευτές ενηλίκων. Ο γενικός ερευνητικός προβληματισμός της διατριβής εντοπίζεται στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται σε έναν σύμβουλο-καθηγητή η αντίληψη που έχει για τη λειτουργία του ως εκπαιδευτής ενηλίκων. Περισσότερο εξειδικευμένα το κεντρικό ερώτημα της έρευνας εστιάζεται στο εάν και σε ποιο βαθμό επηρεάζεται και τελικά νομιμοποιείται, η εκπαιδευτική λειτουργία ενός εκπαιδευτή ενηλίκων από το βιογραφικό του παράδειγμα. Στην προσπάθεια μας να διερευνηθεί το παραπάνω ερώτημα απευθυνθήκαμε στους ίδιους τους συμβούλους-καθηγητές αναζητώντας στον βίο τους στοιχεία που θα μπορούσαν να αποτελούν διαμορφωτικούς παράγοντες ως προς την αντίληψη που έχουν για τη λειτουργία του εκπαιδευτή ενηλίκων. Η διαδικασία με την οποία παράχθηκαν οι βιογραφίες που αναλύθηκαν στη διατριβή αυτή, είναι η θεματική βιογραφική αφηγηματική συνέντευξη ενώ οι βιογραφικές αφηγήσεις που προέκυψαν από τις συνεντεύξεις αναλύθηκαν ακολουθώντας τη μεθοδολογία της ολιστικής ανάλυσης του περιεχομένου της αφήγησης. Η ανάλυση αυτή χρησιμοποιεί όλη την αφήγηση ενός ατόμου και επικεντρώνει στο σύνολο του περιεχομένου της ενώ ο ερευνητής αναλύει το νόημα κάθε μέρους λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο που αναδύεται από όλη την αφήγηση και από το πλαίσιο της ιστορίας σε όλο της το εύρος. Η ανάλυση του πραγματολογικού υλικού επιβεβαίωσε με κατηγορηματικό τρόπο την ανεκτίμητη μοναδικότητα κάθε θεματικής βιογραφίας. Ωστόσο, σε σχέση με τον ερευνητικό μας προβληματισμό για τη λειτουργία των εκπαιδευτών ενηλίκων, η έρευνα μας μέσα από την συνολική ερμηνευτική εκτίμηση του πραγματολογικού υλικού επιβεβαίωσε τη σημαντικότητα στοιχείων όπως τα βιώματα και οι αναμνήσεις από τα σχολικά χρόνια, το οικογενειακό περιβάλλον, τα πρότυπα διδακτικής πρακτικής καθώς και οι αποπροσανατολιστικές εμπειρίες ενώ ανέδειξε επιπλέον τη σημαντικότητα του στοιχείου της αυξημένης κοινωνικής συνειδητοποίησης μέσα από τη συμμετοχή σε κοινωνικά κινήματα. Τα βιώματα αυτά φαίνεται να είναι καθοριστικοί παράγοντες για τον εντοπισμό της λειτουργίας ενός εκπαιδευτή ενηλίκων στο συνεχές που ξεκινά από τον συντηρητική εκδοχή της έννοιας του «δασκάλου» και καταλήγει στον ρηξικέλευθο χαρακτηρισμό του «χειραφετητικού» εκπαιδευτή ενηλίκων.