Οι φόβοι των μαθητών του δημοτικού σχολείου και οι επιπτώσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην αναγνωστική τους ικανότητα

Abstract

The purpose of this research is to examine the fears of school age children in Greece. In particular, the quality of children’s fears is investigated, as they are reported by the elementary school children themselves from all over Greece. Also, the differentiations of these fears are examined in relation to the children’s gender and age, as well as whether these fears influence the children’s social acceptance and scope in the classroom. Finally, we examine whether the fears have an impact on third- and fourth-grade students’ reading ability. Three thousand two hundred and twenty (3220) students between the ages of 7 and 12 years recorded their fears in Fear Survey Schedule for Children, Fssc-Gr. One hundred and eleven of them participated in the construction of the social-dynamics diagram in their classes and sixty of them completed the Tafa Reading Ability Test. A model of six fear factors resulted from the children’s records: a) fear of danger and death, b) fear for the unknown, c) fear of failure and criticism, d) fear of getting wounded and small animals, e) medical fears, and f) fear of the dark and loneliness. This model includes the five factors that resulted from the application of Fssc-R in similar studies, as well as the factor of the “fear of the dark and loneliness”, which practically results from the split of the “fear for the unknown”, as it appears in previous studies. Like in previous studies in other countries, girls appear to demonstrate greater fears than boys do. The changes of fears in relation to age are recorded and examined in relation to other factors, i.e. culture. As regards the students’ social status in the class, it does not seem to be directly influenced by the existence of fears. Finally, the reading ability of third- and fourth-graders does not seem to be directly influenced by their fear behaviour. The findings are discussed in relation to the axes of the study, that is, in relation to the gender role, the role of age, the cultural factors, the students’ social status in the class, as well as their cognitive ability in reading.

Στόχος της έρευνας αυτής είναι να εξετάσει τους φόβους των παιδιών της σχολικής ηλικίας στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, διερευνάται η ποιότητα των παιδικών φόβων όπως τους αναφέρουν οι ίδιοι οι μαθητές του δημοτικού σχολείου από όλη την Ελλάδα. Ακόμη εξετάζονται οι διαφοροποιήσεις αυτών των φόβων σε σχέση με το φύλο και με την ηλικία των παιδιών, καθώς και το αν οι φόβοι αυτοί επηρεάζουν την κοινωνική αποδοχή και εμβέλεια των παιδιών στη σχολική τάξη. Τέλος, εξετάζεται αν οι φόβοι επηρεάζουν τα παιδιά της Γ΄ και Δ΄ τάξης στην αναγνωστική τους ικανότητα. Τρεις χιλιάδες διακόσιοι είκοσι (3220) μαθητές ηλικίας 7-12 ετών κατέγραψαν τους φόβους τους στο Ερωτηματολόγιο Αυτοαξιολόγησης Φόβων Για Παιδιά (Fear Survey Schedule for Children, FSSC-GR). Εκατόν έντεκα από αυτούς μετείχαν στο σχηματισμό κοινωνιογράμματος στις τάξεις τους, και εξήντα συμπλήρωσαν το τεστ αναγνωστικής ικανότητας Τάφα. Από την καταγραφή των φόβων των παιδιών προέκυψε ένα μοντέλο έξι παραγόντων: (α) "φόβος του κινδύνου και του θανάτου", β) "φόβος για το άγνωστο-απροσδόκητο", γ) "φόβος της αποτυχίας και κριτικής", δ) "φόβος του τραυματισμού και των μικρών ζώων", ε) "ιατρικοί φόβοι", καθώς και στ) «φόβος για το σκοτάδι και τη μοναξιά»), το οποίο περιλαμβάνει τους πέντε παράγοντες που προέκυψαν από την εφαρμογή του Ερωτηματολογίου Αυτοαξιολόγησης Φόβων Για Παιδιά (Fear Survey Schedule for Children, FSSC-R) σε παρόμοιες έρευνες, και επιπλέον τον παράγοντα «φόβο για το σκοτάδι και τη μοναξιά», που ουσιαστικά προκύπτει από τη διάσπαση του φόβου για «το άγνωστο», όπως αυτός εμφανίζεται στις προηγούμενες έρευνες. Όπως δηλώνουν και σε προηγούμενες έρευνες σε άλλες χώρες, τα κορίτσια φαίνεται να εμφανίζουν υψηλότερους φόβους από τα αγόρια. Οι αλλαγές των φόβων σε σχέση με την ηλικία καταγράφονται και εξετάζονται σε σχέση και με άλλους παράγοντες (π.χ. πολιτισμικούς). Όσον αφορά την κοινωνική θέση των μαθητών μέσα στην τάξη, φαίνεται ότι αυτή δε συσχετίζεται άμεσα με τους φόβους που αυτοί εκδηλώνουν. Τέλος, φαίνεται ότι η αναγνωστική ικανότητα των μαθητών της Γ΄ και Δ΄ τάξης δεν έχει άμεση συνάφεια με τη φοβική συμπεριφορά τους. Τα ευρήματα συζητούνται σε σχέση με τους άξονες της έρευνας, δηλαδή σε σχέση με το ρόλο των φύλων, το ρόλο της ηλικίας, τους πολιτισμικούς παράγοντες, καθώς και την κοινωνική θέση των μαθητών μέσα στην τάξη, αλλά και τις γνωστικές τους ικανότητες στην ανάγνωση.