Ορμονικές απαντήσεις στο σύνδρομο νευροκαρδιογενούς συγκοπής παρασυμπαθητικοτονικής αιτιολογίας ως δείκτες συμμετοχής της κεντρικής σεροτονεργικής δραστηριότητας

Abstract

Background: A number of studies have shown that central serotonergic activity participate in the provocation of neurocardiogenic syncope in animals. The aim of this study was to investigate the participation of central serotonin in neurocardiogenic syncope in humans, by measurements of hormonal responses of cortizol and prolactin which are a reliable, although indirect, index of central serotonergic activity.Patients and Method: The study was divided into three partsIn part A 46 patients with multiple syncopal episodes underwent a passive tilt test. Blood samples were taken and plasma levels of cortizol and prolactin were measured at 0 (baseline), 10, 20 and 30 minutes of the tilt test, in patients with a negative tilt, and 5 and 10 minutes after syncope in patients with a positive tilt.In part B 25 mg of clomipramine were intravenously infused within 15 minutes, at 15 patients with history of neurocardiogenic syncope and positive tilt test at the past (mean age 46±9 years, 9 men) and 11 normal subjects (control group, mean age 49±15 years, 6 men), in supine position. Plasma levels of cortizol and prolactin were measured at 0 (baseline), 15, 30, 45 and 60 minutes.In part C 55 patients with typical vasovagal neurocardiogenic syncope (mean age 40+17 years, 23 men) and 22 normal subjects (control group, mean age 46±15 years, 12 men) underwent two tilt tests. On the 1st day all patients and control group underwent a tilt test with isoproterenol infusion and on the 2nd day a clomipramine tilt test (tilted at 60° for 20 minutes and 5 mg of clomipramine were intravenously administrated at the first 5 minutes of the test).Results: in part A 18 patients (mean age 35±16 years, 10 men) had a positive tilt test and 28 (mean age 42+17 years, 10 men) had a negative tilt test. The cortizol and prolactin plasma levels were higher in patients with a positive tilt than in the patients with a negative tilt (table 1).Cortizol0102030Positive tilt η = 1878 ±3483 ±36123 ±43 *141 ±43 *Negative tilt η = 2875 ±4081 ±3290 ±4392 ±45147prolactin0102030Positive tilt η = 187.3 ±2.67.9 ±3.216.9 ±9.8 *19.4 ±9.0 *Negative tilt η = 287.6 ±3.27.9 ±3.47.7 ±3.57.6 ±4.0Table 1: cortisol and prolactin plasma levels (ng/ml).In part B plasma levels of cortizol and prolactin were higher in patients with neurocardiogenic syncope (NCS) than in the control group (table 2).cortizol015304560Patients with NCS η=1585 ±2699 ±32172 ±44*185± 57*188 ±70*Control group η=1182 ±3187 ±33118 ± 49115 ±53123 ±58prolactin015304560Patients with NCS η=157.5 ±2.312.9± 6.7*16.5±6.0*16.1± 5.7*15.7 ±8.7*Control group η=115.4 ±2.96.5 ±6.08.2 ± 6.69.0 ±6.99.0 ±7.1Table 2: cortisol and prolactin plasma levels (ng/ml).In part C twenty-nine (53%) out of 55 patients had a positive isoproterenol tilt test and 44 out of 55 (80%) a positive clomipramine test. None subject of the control group had a positive isoproterenol tilt test and only 1 had a positive clomipramine test.Conclusion: The higher cortizol and prolactin plasma levels during the positive tilt test are an indication of the participation of the central serotonin in the pathogenesis of neurocardiogenic syncope. Patients with neurocardiogenic syncope show a higher responsiveness of the central serotonergic system to clomipramine infusion. The clomipramine test has a higher sensitivity and an equal high specificity in the diagnosis of patients with neurocardiogenic syncope.

η συμμετοχή της σεροτονίνης του ΚΝΣ στην πρόκληση της νευροκαρδιογενούς συγκοπής παρασυμπαθητικοτονικής αιτιολογίας ενώ είναι τεκμηριωμένη σε πειραματόζωα δεν είναι καλά μελετημένη σε ανθρώπους.Ο σκοπός της παρούσης μελέτης ήταν η διερεύνηση του ρόλου της σεροτονίνης του ΚΝΣ στην πρόκληση νευροκαρδιογενούς συγκοπής σε ανθρώπους, με την μελέτη των επιπέδων της κορτιζόλης και προλακτίνης του πλάσματος, που αποτελούν ένα έμμεσο αλλά αξιόπιστο δείκτη της κεντρικής σεροτονεργικής δραστηριότητας.Υλικό και Μέθοδος: η εργασία αποτελείται από τρία μέρη.Στο μέρος A υποβλήθηκαν σε απλή δοκιμασία ανάκλισης 46 ασθενείς (20 άνδρες, 26 γυναίκες) με ιστορικό συγκοπτικών επεισοδίων. Τα επίπεδα της κορτιζόλης και προλακτίνης του πλάσματος εκτιμήθηκαν μετά από λήψη αίματος από περιφερική φλέβα στο 0 (πριν), 10ο, 20ο και 30ο λεπτό της δοκιμασίας ανάκλισης στους ασθενείς με αρνητική δοκιμασία και μετά από 5 και 10 λεπτά μετά από την συγκοπή στους ασθενείς με θετική δοκιμασία ανάκλισης.Στο μέρος Β σε 15 ασθενείς με νευροκαρδιογενή συγκοπή και θετική δοκιμασία ανάκλισης (μέσης ηλικίας 46±9 έτη, 9 άνδρες) και 11 άτομα χωρίς ιστορικό συγκοπτικών επεισοδίων (μέσης ηλικίας 49±15 έτη, 6 άνδρες) που αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου, χορηγήθηκαν σε ύπτια θέση 25 mg ενδοφλέβια κλομιπραμίνης σε 15 λεπτά. Τα επίπεδα της κορτιζόλης και προλακτίνης εκτιμήθηκαν όπως και στο μέρος A στο 0 (πριν), 15ο, 30ο,45ο και 60ο λεπτό της δοκιμασίας.Στο μέρος Γ 55 ασθενείς με ιστορικό συγκοπτικών επεισοδίων με τυπικούς παρασυμπαθητικοτονικούς χαρακτήρες (μέσης ηλικίας 40+17 έτη, 23 άνδρες) και 22 φυσιολογικά άτομα (ομάδα ελέγχου, μέσης ηλικίας 46+15 έτη, 12 άνδρες) υποβλήθηκαν σε δύο δοκιμασίες ανάκλισης. Την 1η ημέρα έγινε η δοκιμασία ανάκλισης με ενδοφλέβια χορήγηση ισοπροτερενόλης και την 2η ημέρα δοκιμασία ανάκλισης στις 60°, για 20 λεπτά, με ενδοφλέβια χορήγηση 5 mg κλομιπραμίνης τα πρώτα 5 λεπτά της ανάκλισης.Αποτελέσματα: στο μέρος A 18 ασθενείς (10 άνδρες, ηλικίας 35+16 έτη) παρουσίασαν θετική δοκιμασία ανάκλισης και 28 (10 άνδρες, ηλικίας 42+17 έτη) αρνητική. Τα επίπεδα της κορτιζόλης και προλακτίνης παρουσίασαν σημαντικά μεγαλύτερη αύξηση στους ασθενείς με θετική δοκιμασία (πίνακας 1).Κορτιζόλη0102030Θετική Δ.A η =1878 ±3483 ±36123 ±43 *141 ±43 *Αρνητική Δ.A η = 2875 ±4081 ±3290 ±4392 ±45προλακτίνη0102030Θετική Δ.A η = 187.3 ±2.67.9 ±3.216.9 ±9.8 *19.4 ±9.0 *Αρνητική Δ.A η = 287.6 ±3.27.9 ±3.47.7 ±3.57.6 ±4.0Πίνακας 1 : μέσες τιμές ±σταθερά απόκλιση (ng/ml) των τιμών της κορτιζόλης και προλακτίνης, *ρ<0.05.Στο μέρος Β τα επίπεδα της κορτιζόλης και προλακτίνης παρουσίασαν σημαντικά μεγαλύτερη αύξηση στους ασθενείς με νευροκαρδιογενή συγκοπή σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (πίνακας 2).κορτιζόλη015304560Ασθενείς με Ν.Κ.Σ η=1585 ±2699 ±32172 ±44*185± 57*188 ±70*Φυσιολογικά άτομα η=1182 ±3187 ±33118 ± 49115 ± 53123 ±58προλακτίνη015304560Ασθενείς με Ν.Κ.Σ η=157.5 ±2.312.9± 6.7*16.5±6.0*16.1± 5.7*15.7 ±8.7*Φυσιολογικά άτομα η=115.4 ±2.96.5 ± 6.08.2 ± 6.69.0 ±6.99.0 ±7.1Πίνακας 2: μέσες τιμές ±σταθερά απόκλιση (ng/ml) των τιμών της κορτιζόλης και προλακτίνης, *ρ<0.05.Στο μέρος Γ εικοσιεννέα από τους 55 ασθενείς είχαν θετική δοκιμασία ανάκλισης με ισοπροτερενόλη ( 53%) και 44 (80%) θετική δοκιμασία ανάκλισης με ενδοφλέβια χορήγηση κλομιπραμίνης. Κανένα άτομο από την ομάδα ελέγχου δεν παρουσίασε θετική δοκιμασία ανάκλισης με ισοπροτερενόλη και μόνο 1 θετική δοκιμασία με ενδοφλέβια κλομιπραμίνη.Συμπέρασμα: Κατά την θετική δοκιμασία ανάκλισης η αύξηση των επιπέδων της κορτιζόλης και προλακτίνης είναι ένδειξη συμμετοχής της σεροτονίνης του ΚΝΣ στην παθογένεια της νευροκαρδιογενούς συγκοπής. Ασθενείς με νευροκαρδιογενή συγκοπή παρουσιάζουν αυξημένη απάντηση σε φάρμακα που αυξάνουν την σεροτονίνη του ΚΝΣ. Η δοκιμασία ανάκλισης με ενδοφλέβια χορήγηση κλομιπραμίνης έχει μεγαλύτερη ευαισθησία σε σχέση με την «κλασσική» δοκιμασία ανάκλισης με ενδοφλέβια χορήγηση ισοπροτερενόλης στην διάγνωση ατόμων που πάσχουν από νευροκαρδιογενή συγκοπή, με παρόμοια υψηλή ευαισθησία.