Η επίδραση συνεργατικών δραστηριοτήτων με χρήση ασύρματου τεχνολογικού περιβάλλοντος στη μάθηση εννοιών χώρου: η περίπτωση δραστηριοτήτων χρήσης χαρτών από παιδιά προσχολικής ηλικίας

Abstract

Πολλοί ερευνητές έχουν αμφισβητήσει την πιθανότητα εισαγωγής δραστηριοτήτων με χάρτες σε παιδιά μικρής ηλικίας, εξαιτίας της εμφανούς αδυναμίας τους να αντιλαμβάνονται τους χάρτες και να κατανοούν τη σημασία των αναπαραστάσεων. Τα αποτελέσματά τους βασίζονται κυρίως σε δραστηριότητες όπου ένας ήδη δημιουργημένος χάρτης παρουσιάζεται στα παιδιά. Η παρούσα διατριβή αποδίδει πάλι στον χάρτη το επικοινωνιακό του χαρακτήρα και στοχεύει να διερευνήσει πως η δημιουργία και ανάγνωση χάρτη σε αυθεντικές, νοηματικές μαθησιακές δραστηριότητες που εμπλέκουν καινοτομικά τεχνολογικά εργαλεία, μπορούν να συνεισφέρουν στην κατανόηση χάρτη και στη μάθηση εννοιών χώρου που σχετίζονται με χάρτες, από παιδιά 5.5-6 ετών. Για το σκοπό αυτό σχεδιάστηκε ένα μαθησιακό τεχνολογικό περιβάλλον που επιτρέπει στα παιδιά να εμπλακούν σε συνεργατικές καταστάσεις κατανεμημένων γνωστικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με χάρτες. Το τεχνολογικό περιβάλλον που χρησιμοποιήθηκε και υποστηρίζει τη συνεργατική δραστηριότητα και επικοινωνία, περιλαμβάνει λογισμικό χαρτογράφησης, που βασίζεται σε τεχνολογία GPS (Geographical/ Global Positioning System) και ασύρματη μετάδοση δεδομένων (βασισμένη σε κινητό δίκτυο GSM), και παρέχει στα παιδιά εργαλεία που επιτρέπουν δημιουργία χάρτη αναφορικά με χώρους όχι άμεσα ορατούς. Οι μαθησιακές δραστηριότητες είναι συνεργατικές, «κατανεμημένες γνωστικά» και βασίζονται στη διάταξη δύο ομάδων παιδιών που επικοινωνούν με walkie-talkies. Οι κεντρικές θεωρήσεις πάνω στις οποίες στηρίζεται η συγκεκριμένη έρευνα και η ανάλυσή της, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργατική μάθηση, στην κοινωνική διάσταση οικοδόμησης της γνώσης, στη σημασία των αυθεντικών- νοηματικών δραστηριοτήτων και στις συνέπειες της εγκαθιδρυμένης μάθησης, στο ρόλο της γλώσσας και του λόγου για την επικοινωνία και κατανόηση της γνώσης, καθώς και στη χρήση κατάλληλων μέσων κι εργαλείων για την ανάπτυξη της μάθησης σε κοινωνικό πλαίσιο. Η μεθοδολογία της μελέτης περίπτωσης που υιοθετήθηκε, βασίζεται σε συμμετοχική και μη- συμμετοχική παρατήρηση, ενώ η μέθοδος ανάλυσης βασίζεται σε μια μικτή προσέγγιση που αφορά, Ανάλυση Αρχικών / Τελικών Τεστ, επιτρέποντας να διαχωρίσουμε με σαφή τρόπο τα ενδεχόμενα ατομικά μαθησιακά αποτελέσματα, Μικρο-γενετική ανάλυση της εξέλιξης της διαδικασίας των μαθησιακών δραστηριοτήτων που βασίζονται στην τεχνολογία και απορρέει από τη θεωρία του Κατανεμημένου Γιγνώσκειν, επιτρέποντας να μελετήσουμε λεπτομερειακά τη μαθησιακή διαδικασία και να εξηγήσουμε τα αποτελέσματά της, και 3) Ανάλυση vi αναφορικά με την ερμηνεία του τεχνολογικού περιβάλλοντος από τα παιδιά και πως αυτό συμβάλλει στην ανάπτυξη και εξέλιξη εννοιών χώρου και χάρτη. Τα ερευνητικά αποτελέσματα δείχνουν ότι οι προτεινόμενες μαθησιακές δραστηριότητες, το καινοτομικό τεχνολογικό μαθησιακό περιβάλλον, η παιδαγωγική προσέγγιση και η μαθησιακή διαδικασία όπως τοποθετείται μέσα σε κοινωνικές και συνεργατικές ρυθμίσεις φαίνεται να προσφέρουν στα μικρά παιδιά κατάλληλη υποδομή ώστε να αναθρέψουν τη χωρική γνώση και την ευελιξία της σκέψης βοηθώντας τα ταυτόχρονα να αναπτύξουν συγκεκριμένες γνωστικές δεξιότητες που σχετίζονται με ανάγνωση και δημιουργία χάρτη, καθοδήγηση και προσανατολισμό στο χώρο σε καταστάσεις καθημερινής ζωής. Τέλος στη διατριβή προτείνονται τρόποι αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της για την περαιτέρω διερεύνηση ανοιχτών πεδίων της εκπαιδευτικής έρευνας και εντοπίζονται οι προοπτικές που διαφαίνονται όσον αφορά την τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε στη συγκεκριμένη έρευνα, αλλά και γενικότερα τις ολοένα εξελισσόμενες τεχνολογίες και την ένταξή τους στην εκπαίδευση για την διευκόλυνση της μάθησης