Συσχέτιση παραγόντων ψυχονοητικού και κυτταρικού stress στο σύνδρομο πολυοργανικής δυσλειτουργίας (mods) βαριά πάσχοντα

Abstract

When individuals experience stress, specific neuropeptides are released into the hypothalamohypophyseal circulation, cerebrospinal fluid and systemic circulation. These constitute the stress neuropeptide group, in which ACTH, cortisol, prolactin and neuropeptide Y belong. AIM. To explore the association between serum levels of stress neuropeptides and: a) cellular apoptotic markers, b) pain indices, c) patients’ disease severity and survival, and d) stress levels in critically ill individuals. METHOD. This was an exploratory correlational study with repeated measurements and cross-sectional comparisons. Thirty six critically ill patients with diverse admission diagnoses were studied, along with 36 healthy volunteers matched for gender and approximately (± 5 years) for age. Flow cytometric analysis was employed for the quantification of peripheral blood lymphocyte counts and sub-populations, as well as for the detection of fas and fasL expression. Serum levels of cortisol, ACTH and prolactin were quantified through cheluminense immunoassays, and NPY levels through an enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA). Patients’ disease severity was assessed through the Multiοrgan Failure Scoring System (MOF) and the Multiple Organ Dysfunction Score (MODS), as well as through the APACHE II, Glasgow Coma and TISS scales. Environmental stressors were assessed through the Intensive Care Unit Environmental Stressor (ICUESS). Pain was assessed through the Pain Assessment Scale, the Behavioral Pain Scale and a numeric pain intensity scale. RESULTS: The following observations were made: a) statistically significant differences between critically ill and control subjects in regard with cortisol, NPY and ratio ACTH/ cortisol levels, throughout the duration of the study (p<0.0001), b) statistically significant associations between NPY, cortisol, ACTH and ratio ACTH/ cortisol serum levels with total lymphocyte and lymphocyte sub-population counts as well as with lymphocyte subpopulations expressing fas and fasL (p<0.05), c) statistically significant associations between ACTH, cortisol, NPY and ratio ACTH/ cortisol levels (r>0.378, p<0,04), d) statistically significant associations of ACTH levels with assessed pain through the Pain Assessment Scale (r=0.509, p=0.002) and the Behavioral Pain Scale (r=0.391, p=0.018) and reported pain intensity (p<0.0001), e) statistically significant differences between study and control patients in regard with total lymphocyte count, T, B lymphocyte, helper and cytotoxic T lymphocyte counts, as well as with the numbers of cells which expressed fas and fasL (p<0.0001), throughout the study, f) individuals who survived had statistically significant lower ACTH and cortisol levels, however, no differences were detected in regard with NPY, and prolactin levels as well as with the ratio ACTH/ cortisol g) statistically significant associations between serum neuropeptide levels and specific nursing interventions, analgesia and neuromuscular blockade were detected (p<0.05). CONCLUSION: These results support an association between stress neuropeptide levels and cellular apoptotic markers, probably implying a role for stress and its neuropeptides in the deterioration of pathophysiologic derangements in critical illness. The study of stress neuropeptides may provide insight for the evaluation of psychodynamic and holistic interventions for the critically ill.

Όταν το άτομο βιώνει stress, συγκεκριμένα νευροπεπτίδια εκλύονται στην υποφυσιακή κυκλοφορία, στον υποθάλαμο, στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό και στη συστημική κυκλοφορία. Αυτά είναι τα νευροπεπτίδια του stress, στα οποία ανήκουν και οι ACTH, κορτιζόλη, προλακτίνη και NPY. ΣΚΟΠΟΣ: Διερευνάται η συσχέτιση των επιπέδων νευροπεπτιδίων του ψυχικού stress στον ορό με: α. τους κυτταρικούς αποπτωτικούς δείκτες, β. τους δείκτες πόνου, γ. την κλινική βαρύτητα και επιβίωση ασθενών της ΜΕΘ που παρουσιάζουν MODS, δ. το βαθμό ψυχολογικής καταπόνησης των ασθενών. ΜΕΘΟΔΟΣ: Πρόκειται για μια διερευνητική μελέτη συσχετίσεως με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις και συγχρονικές συγκρίσεις. Στη μελέτη συμμετείχαν 36 βαριά πάσχοντες ασθενείς με μεγάλο εύρος διαγνώσεων εισαγωγής, και 36 εθελοντές αντιστοιχισμένοι ως προς το φύλο και την ηλικία (± 5 έτη) με την ομάδα των ασθενών. Η ποσοτικοποίηση των υποπληθυσμών λεμφοκυττάρων και κυτταρικών αποπτωτικών δεικτών (fas και fasl) πραγματοποιήθηκε με κυτταρομετρία ροής. Τα επίπεδα κορτιζόλης, ACTH και προλακτίνης στον ορό ποσοτικοποιήθηκαν μέσω ανοσοδοκιμασίας χημειοφωταύγειας, και τα επίπεδα NPY με τη μέθοδο ανταγωνιστικής ανοσοενζυμικής απορρόφησης (ELISA). Η κλινική βαρύτητα των ασθενών αξιολογήθηκε με τον Δείκτη Πολυοργανικής Έκπτωσης (MOF), τον Δείκτη Πολυοργανικής Δυσλειτουργίας (MODS), την κλίμακα APACHE II, την κλίμακα Γλασκώβης και την κλίμακα ΤISS. Οι περιβαλλοντικοί στρεσογόνοι παράγοντες στη ΜΕΘ ποσοτικοποιήθηκαν με την κλίμακα εκτίμησης περιβαλλοντικών στρεσογόνων παραγόντων (ICUESS). Η αξιολόγηση του επιπέδου του πόνου έγινε με την Κλίμακα Αξιολόγησης Πόνου, τη Συμπεριφορική Κλίμακα Πόνου και την αριθμητική κλίμακα έντασης πόνου. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Παρατηρήθηκαν τα ακόλουθα: α) στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ βαριά πασχόντων ασθενών και συμμετεχόντων στην ομάδα ελέγχου ως προς τα επίπεδα κορτιζόλης, NPY και ACTH/ κορτιζόλη, καθόλη τη διάρκεια της μελέτης (p<0.0001), β) στατιστικά σημαντικών συσχετίσεων μεταξύ των επιπέδων NPY, κορτιζόλης, ACTH και ACTH/ κορτιζόλη στον ορό με τους ολικούς αριθμούς λεμφοκυττάρων και τους υποπληθυσμούς τους, καθώς και με τους υποπληθυσμούς των λεμφοκυττάρων που εξέφραζαν τον αποπτωτικό υποδοχέα fas και το δεσμευτικό μόριο fasL (p<0.05), γ) στατιστικά σημαντικών συσχετίσεων μεταξύ των επιπέδων ACTH, κορτιζόλης, NPY και ACTH/ κορτιζόλη (r>0.378, p<0.04), δ) στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ του εκτιμώμενου πόνου βάσει της Κλίμακας Αξιολόγησης Πόνου (r=0.509, p=0.002) και της Συμπεριφορικής Κλίμακας Πόνου (r=0.391, p=0.018) και του αναφερόμενου πόνου (p<0.0001), με τα επίπεδα ACTH στον ορό, ε) στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ ασθενών και μαρτύρων, καθόλη τη διάρκεια της μελέτης, ως προς τον αριθμό των ολικών λεμφοκυττάρων, των Τ και Β λεμφοκυττάρων, των Τ βοηθητικών και κυτταροτοξικών κυττάρων και των Τ βοηθητικών και κυτταροτοξικών κυττάρων που εξέφραζαν fas και fasL (p<0,0001), στ) τα άτομα που επιβίωσαν παρουσίασαν στατιστικά σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα ACTH και κορτιζόλης, ενώ δεν παρουσιάσθηκαν διαφορές ως προς τα επίπεδα ΝΡΥ, προλακτίνης και ACTH/ κορτιζόλη, ζ) στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις των επιπέδων νευροορμονών/ νευροπεπτιδίων και διενέργειας νοσηλευτικών παρεμβάσεων, χορήγησης αναλγησίας και χορήγησης μυοχάλασης (p<0.05). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Τα αποτελέσματα της μελέτης υποστήριξαν τη συσχέτιση μεταξύ νευροορμονών/ νευροπεπτιδίων του stress και κυτταρικών αποπτωτικών δεικτών, γεγονός που υποδεικνύει τον ενδεχόμενο ρόλο του stress και των νευροπεπτιδίων του στην επίταση παθοφυσιολογικών βλαβών στη βαριά νόσο. Η μελέτη των νευροπεπτιδίων του ψυχολογικού stress μελλοντικά μπορεί να κινηθεί προς την διερεύνηση του θεραπευτικού δυναμικού ψυχοδυναμικών και ολιστικών παρεμβάσεων για τους βαρέως πάσχοντες.