Συμβολή στη μελέτη της βιολογίας και της βιοχημικής σύστασης της παλαμίδας, Sarda sarda (Bloch, 1793), σε ελληνικές θαλάσσιες περιοχές

Abstract

Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν να ερευνήσει ορισμένα θέματα της βιολογίας και της βιοχημείας της παλαμίδας, Sarda sarda, σε περιοχές των ελληνικών θαλασσών και να συμβάλει στην ορθολογική διαχείριση των αποθεμάτων στη Μεσόγειο. Οι δειγματοληψίες του βιολογικού υλικού πραγματοποιήθηκαν σε περιοχές του Α. Αιγαίου, του Δ. Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους κατά τα έτη 1997 - 2003. Τα δεδομένα που προέκυψαν μετά από εργαστηριακή επεξεργασία αναλύθηκαν στατιστικά και έδωσαν πληροφορίες που αφορούν τις σχέσεις μορφομετρίας, την ηλικία και την αύξηση, τη γεννητική ωριμότητα, τη διατροφή και τη βιοχημική σύσταση της παλαμίδας στις ελληνικές θάλασσες. Η μορφομετρία, η ηλικία και η αύξηση και η διατροφή της παλαμίδας στις Ελληνικές θάλασσες μελετήθηκε σε 397 άτομα, μεσουραίου μήκους από 7,2 μέχρι 72,5 cm. Η μελέτη των σχέσεων μήκους - βάρους έδειξε ότι η αύξηση της παλαμίδας ακολουθεί παρόμοιο πρότυπο με αυτό άλλων περιοχών της Μεσογείου και του Α. Ατλαντικού. Η μελέτη των μορφομετρικών και μεριστικών δεδομένων έδειξε ότι δε διαφέρουν μεταξύ των τριών περιοχών και είναι παρόμοια με αυτά που έχουν καταγραφεί στη Μαύρη Θάλασσα και στη Θάλασσα του Μαρμαρά. Τα νεαρά άτομα έχουν αναλογικά μεγαλύτερη διάμετρο ματιού από τα ενήλικα. _ Η ηλικία της παλαμίδας στις ελληνικές θάλασσες εκτιμήθηκε με εξέταση τομών της πρώτης άκανθας του πρώτου ραχιαίου πτερυγίου. Η μεγαλύτερη ηλικία που αποδόθηκε ήταν 8 έτη. Η ισχυρή γραμμική συσχέτιση μεταξύ της ακτίνας της τομής και του μεσουραίου μήκους μπορεί να χρησιμεύσει στον αναδρομικό υπολογισμό του μήκους. Από την ανάλυση των περιθωριακών αποστάσεων διαπιστώθηκε ότι ένας διαφανής δακτύλιος σχηματίζεται ανά έτος την ψυχρή περίοδο. Δε βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στις εκτιμήσεις του μέσου μήκους ανά ηλικία μεταξύ των δύο φύλων. Οι παράμετροι αύξησης που υπολογίστηκαν με τη χρήση κλείδας ηλικίας - μήκους για το σύνολο των ατόμων ήταν: L? = 82,99 K = 0,238 to = -0,772 Από τη μελέτη της γεννητικής ωριμότητας προέκυψε ότι ο γοναδοσωματικός δείκτης είναι μεγαλύτερος στα θηλυκά σε σχέση με τα αρσενικά, αλλά και στα δύο φύλα είναι μέγιστος τον Ιούνιο και ελάχιστος τον Νοέμβριο. Η μελέτη της διατροφής έδειξε ότι η παλαμίδα τρέφεται κυρίως με μικρά πελαγικά ψάρια των οικογενειών Engraulidae και Clupeidae. Παρατηρήθηκε συνολικά υψηλός δείκτης κενότητας και διακύμανση της έντασης της διατροφής στη διάρκεια του έτους με χαμηλότερες τιμές το χειμώνα και την περίοδο αναπαραγωγής και υψηλότερες την άνοιξη και το καλοκαίρι, πριν και μετά την αναπαραγωγική περίοδο αντίστοιχα. Το μέγεθος και η ποικιλία της λείας των νεαρών και των ενηλίκων ατόμων επικαλύπτονται μόνο εν μέρει, αφού τα νεαρά άτομα τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με μικρά πελαγικά ψάρια, ενώ τα ενήλικα περιλαμβάνουν στο διαιτολόγιό τους μεγαλύτερη ποικιλία λειών, τόσο πελαγικών όσο και βενθοπελαγικών, με μεγαλύτερο εύρος μεγεθών. Δεν βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στη διατροφή μεταξύ αρσενικών και θηλυκών ατόμων, ούτε μεταξύ ατόμων των τριών διαφορετικών περιοχών. Η διαφοροποίηση της βιοχημικής σύστασης σε σχέση με την εποχή και το μέγεθος μελετήθηκε σε 120 ανώριμα άτομα τα οποία προέρχονται από όλη σχεδόν τη διάρκεια του έτους. Τα άτομα της ψυχρής περιόδου είχαν σημαντικά περισσότερο λίπος στο λευκό μυ, στον κόκκινο μυ και στο ήπαρ.