Η εγκυρότητα μιας κορομετρικής δοκιμασίας ως αντικειμενικού τεστ αξιολόγησης της υποκειμενικής ημερήσιας υπνηλίας

Abstract

The main focus of the present thesis was to evaluate a pupillometric test (the 5 minute Pupillary Alertness Test - 5-min PAT) as an objective measure of subjective daytime sleepiness (EDS). For this reason, we examined its sensitivity to modafinil, an alertness promoting drug which is commonly prescribed for the treatment of EDS. We also compared the 5-min PAT test with the gold standard MSLT in patients with obstructive sleep apnea (OSA). We showed that the test is sensitive to physiologic circadian rhythms, it distinguishes apneic patients from healthy controls, it is sensitive to OSA severity and to the alertness promoting effects of modafinil, while it correlates well with ΜSLT. The 5-min PAT test seems to reflect different aspects of arousal in comparison with MSLT, it is easily repeatable and it is a simple, low cost, easy and quick to administer and score. For these reasons, the 5-min PAT test is a promising clinical tool for the assessment of daytime sleepiness and its severity, and perhaps for the monitoring of the course of OSA after CPAP treatment, something that is important to be determined in future research. We also compared for the first time the levels of alexithymia in a non-depressed, non-mentally ill sample of OSA patients with that of a control group which was one-to-one matched for age, gender, education and subjective depressive symptomatology. We found higher alexithymia levels in our OSA group even after the exclusion of all patient-control pairs at the high end of subjective depressive symptomatology (as measured with the Beck Depression Inventory - BDI-21). Additionally, as OSA is expected to impair vigilance and executive functioning owing to the sensitivity of the prefrontal cortex to the effects of sleep fragmentation and intermittent hypoxia, we examined the pattern of cognitive dysfunction using 3 separate neuropsychological tests based on prefrontal cortical function. We found deficits in working memory, planning for emotional decision making and planning for problem solving. Finally, we evaluated several neurobiologically founded and heritable personality dimensions in OSA patients but found no difference compared to matched controls, when we excluded those with the higher scores in subjective depressive symptomatology with the exception of higher “Harm Avoidance” . These original findings have important implications for diagnosis, clinical assessment and treatment plan as well as in disease and treatment monitoring.

Σκοπός αυτής της διδακτορικής διατριβής ήταν η αξιολόγηση της 5λεπτης κορομετρικής δοκιμασίας (5-min PAT test) ως αντικειμενικού τεστ αξιολόγησης της υποκειμενικής ημερήσιας υπνηλίας. Εξετάσαμε εάν το τεστ είναι ευαίσθητο στην επίδραση της μονταφινίλης που χρησιμοποιείται ευρέως για την αποκατάσταση της εγρήγορσης σε ασθενείς με ημερήσια υπνηλία. Συγκρίθηκαν επίσης σε ομάδα ασθενών με υπνική άπνοια, τα αποτελέσματα του 5-min PAT με αυτά του ευρέως χρησιμοποιούμενου MSLT. Δείξαμε ότι το 5-min PAT είναι ευαίσθητο στους κιρκαδικούς ρυθμούς, διαχωρίζει ασθενείς με άπνοια από υγιείς, είναι ευαίσθητο στην βαρύτητα της άπνοιας και στην δράση της μονταφινίλης, ενώ συσχετίζεται καλά με το gold standard MSLT. Το 5-min PAT φαίνεται ότι είναι συμπληρωματικό του MSLT με την έννοια ότι αντανακλά διαφορετικές πτυχές της εγρήγορσης απ’ότι το τελευταίο, αλλά συγχρόνως είναι φθηνό, εύκολο και κυρίως γρήγορο και απλό στη χορήγησή του, εύκολα επαναλήψιμο, ανεκτό από τον ασθενή, μη απαιτητικό για το προσωπικό, και απλό στην βαθμολόγησή του. Για όλους αυτούς τους λόγους, το 5-min PAT φαίνεται πως είναι ένα πολλά υποσχόμενο κλινικό εργαλείο για την μέτρηση της ημερήσιας υπνηλίας και της βαρύτητάς της, και ίσως και για την παρακολούθηση της πορείας της νόσου και της ανταπόκρισής της στην θεραπεία, κάτι που πρέπει να εξετασθεί άμεσα σε μελλοντικές έρευνες. Επιπλέον, εξετάσαμε για πρώτη φορά, τα επίπεδα της αλεξιθυμίας σε δείγμα ασθενών με υπνική άπνοια χωρίς κατάθλιψη ή άλλη ψυχική νόσο και υγιή άτομα ελέγχου. Βρήκαμε υψηλότερα επίπεδα αλεξιθυμίας στους ασθενείς ακόμη και όταν εξαιρέθηκαν αυτοί που παρουσίασαν τα υψηλότερα σκορ στην καταθλιπτική συμπτωματολογία. Προκειμένου επίσης να εξετάσουμε την πιθανότητα δομικών βλαβών στον προμετωπιαίο φλοιό, δεδομένων των επίμονων νευροψυχολογικών ελλειμμάτων σε απνοϊκούς ασθενείς ακόμα και μετά τη θεραπεία, εξετάσαμε 3 ξεχωριστές εκτελεστικές λειτουργίες που βασίζονται στον προμετωπιαίο φλοιό. Βρήκαμε ελλείμματα στην μνήμη εργασίας, στο σχεδιασμό για λήψη αποφάσεων και στο σχεδιασμό για επίλυση προβλημάτων. Τέλος αξιολογήσαμε διάφορες νευροβιολογικά θεμελιωμένες και κληρονομήσιμες διαστάσεις της προσωπικότητας σε ασθενείς με υπνική άπνοια αλλά δεν βρήκαμε διαφορές σε σύγκριση με αντιστοιχισμένα υγιή άτομα ελέγχου, εκτός από υψηλότερη «Αποφυγή Βλάβης» του Cloninger. Αυτά τα πρωτοποριακά ευρήματα έχουν σημαντικές εφαρμογές στην διάγνωση, κλινική εκτίμηση, θεραπευτικό σχεδιασμό και παρακολούθηση της πορείας της νόσου και της θεραπείας της.