Διαχείριση της νόσου Fabry στην Ελλάδα

Abstract

Fabry disease is a progressive, life-threatening metabolic disorder resulting from a defect in the gene encoding the enzyme α-galactosidase A and its clinical course is characterized by different phases and variety in the evolution of disease manifestations. First symptoms generally appear in childhood or early adolescence and are followed by signs of renal and cardiac involvement. Severe morbidity develops later in adulthood causing premature mortality. We report the clinical and biochemical characteristics of 15 male and 5 female patients from 10 unrelated families who represent almost the entire cohort of known Fabry patients in Greece. Despite the presence of early symptoms in almost every patient (mean age at onset of symptoms 15,6 years, range 9-20), the diagnosis was delayed for a mean of about 18 years (mean age of diagnosis 36 years, range 15-60). Renal manifestations were present in 18 patients [90% proteinuria (>150 mg/day), 50% impaired GFR (<60mL/min) and 20% ESRD], Cardiac involvement was found in 85% of patients and manifested as cardiac hypertrophy (67,5%), valvular abnormalities (50%) and arrhythmias (30%). Acroparesthesias (75%), angiokeratomas (60%), hypoidrosis (40%) and ocular dystrophy (40%) represent the most frequent, remains clinical findings in our cohort. Enzyme Replacement Therapy (ERT) was initiated at different times in fifteen patients and eight of them (age 39±8) completed 3 years of follow up. All patients are treated with agalsidase beta (Fabrazyme™) at a dose of 1mg/kg. Treatment gave a constant reduction in plasma Gb3 levels. Thirty-six months of therapy did not change renal function and proteinuria. Cardiac hypertrophy was improved and enzyme infusions were well tolerated despite formation of antibodies. In conclusion, our study has revealed that ERT clears Gb3 from plasma, stabilizes renal function and proteinuria and improves LVH. ERT is safe and should de started as early as possible to delay organ damage. The diagnostic delay, also demonstrated in our study, compromises the optimal and comprehensive treatment of this progressive disease.

Η νόσος Fabry αποτελεί μια σπάνια, κληρονομική, φυλοσύνδετη με το χρωμόσωμα X, διαταραχή του μεταβολισμού των γλυκοσφιγγολιπιδίων. Οφείλεται σε ανεπαρκή δραστικότητα του λυσοσωμιακού ενζύμου α-γαλακτοζιδάση Α, η οποία προκαλεί νεφρική και καρδιακή ανεπάρκεια και οδηγεί στον θάνατο, λόγω σταδιακής συσσώρευσης αδιάσπαστων GSLs, με κύριο εκπρόσωπο το Gb3, στους ιστούς και το πλάσμα των ασθενών. Η παρούσα μελέτη περιλαμβάνει σχεδόν όλους τους γνωστούς έως σήμερα ασθενείς με νόσο Fabry στην Ελλάδα (15 άνδρες και 5 γυναίκες από 10 ανεξάρτητες οικογένειες). Παρά την εμφάνιση των αρχικών συμπτωμάτων στην παιδική ηλικία (μέση ηλικία 15,6 έτη, εύρος 9-20) η ολοκλήρωση της διάγνωσης στους ασθενείς μας καθυστέρησε περίπου 18 έτη (μέση ηλικία διάγνωσης 36 έτη, εύρος 15-60). Νεφρική προσβολή παρουσίαζαν 18 ασθενείς [90% λευκωματουρία (>150 mg/day), 50% μειωμένη GFR (<60mL/min) και 20% ΤΣΧΝΝ]. Καρδιακές εκδηλώσεις της νόσου αποδείχθηκαν στο 85% [ΥΑΚ (67,5%), βαλβιδοπάθεια (50%) και αρρυθμίες (30%)]. Νευροπαθητικός πόνος (75%), αγγειοκερατώματα (60%), υποϊδρωσία (40%) και δυστροφίες των δομών των οφθαλμών (40%) ολοκληρώνουν την κλινική εικόνα της νόσου στη μελέτη. Οι δεκαπέντε ασθενείς, ηλικίας 39±8 (εύρος 22-60), έχουν ενταχθεί σε θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης. Οκτώ από αυτούς έχουν συμπληρώσει τρία χρόνια παρακολούθησης και στο σύνολο των ασθενών χορηγήθηκε agalsidase beta (Fabrazyme™) σε δόση 1mg/kg. Η θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης επανέφερε και διατήρησε φυσιολογικά τα επίπεδα Gb3 στο πλάσμα των ασθενών. Η νεφρική λειτουργία και η λευκωματουρία των ασθενών δεν επιδεινώθηκαν ενώ η υπερτροφική καρδιοπάθεια εμφάνισε ενδείξεις βελτίωσης σε ορισμένους ασθενείς. Η ανάπτυξη ειδικών IgG αντισωμάτων έναντι του χορηγούμενου ενζύμου εμφανίσθηκε σε 7 από τους 8 ασθενείς ήδη από το πρώτο εξάμηνο της θεραπείας αλλά δεν διαφοροποίησε το ποσοστό παρενεργειών οι οποίες στο σύνολο τους ήταν ελάχιστες. Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου αποτελεί θεμέλιο λίθο στην ορθολογική αντιμετώπιση της νόσου. Η θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης αποτελεί αποτελεσματική και συγχρόνως ασφαλή θεραπευτική παρέμβαση η οποία μπορεί να προλάβει την εξέλιξη και να διαφοροποιήσει την πορεία της νόσου του Fabry.