Αξιολόγηση της εφαρμογής αγροτο-περιβαλλοντικής πολιτικής στην Ελλάδα: οι περιπτώσεις των προγραμμάτων του κανονισμού ΕΕ/2078/92: μείωση της νιτρορρύπανσης στη Θεσσαλία και βιολογική γεωργία στη Μεσσηνιακή Μάνη

Abstract

[…] Η παρούσα εργασία αποτελεί μια απόπειρα να αναλυθούν οι στόχοι, να περιγραφούν οι θετικές αλλά και οι αρνητικές πλευρές της εφαρμογής των μέτρων της αγροπεριβαλλοντικής πολιτικής, και να διερευνηθεί με ποιο τρόπο αυτές επηρέασαν την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν. Να αξιολογηθεί τελικά αν και σε ποιο βαθμό, η αγροπεριβαλλοντική πολίτική όπως εφαρμόστηκε στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, στην πρώτη, δηλαδή, περίοδο εφαρμογής της συνέβαλε στην αειφόρο ανάπτυξη. Για να γίνει δυνατή αυτή η αξιολόγηση, έγινε μια επισκόπηση της πρώτης περιόδου εφαρμογής αγροπεριβαλλοντικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μια αναλυτική παρουσίαση των μέτρων αγροπεριβαλλοντικής πολιτικής στην Ελλάδα στην ίδια χρονική περίοδο. Ακολούθως εξετάστηκαν σε βάθος δύο από τα τέσσερα μέτρα που εφαρμόστηκαν στη χώρα μας. Το μέτρο της ενίσχυσης της βιολογικής γεωργίας και το μέτρο για τον περιορισμό της ρύπανσης από νιτρικά γεωργικής προέλευσης στο Θεσσαλικό κάμπο. Τα μέτρα αυτά, όχι μόνο συνάντησαν τη μεγαλύτερη αποδοχή από πλευράς των παραγωγών αλλά και αποτελούσαν επαρκώς αντιπροσωπευτικά μέτρα της πολιτικής. Η ενίσχυση της βιολογικής γεωργίας εφαρμοζόταν σε όλη τη χώρα και αφορούσε ένα σύνολο γεωργικών πρακτικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων ενώ το πρόγραμμα για τη μείωση της νιτρορρύπανσης στο κάμπο της Θεσσαλίας εφαρμοζόταν μόνο σε μία περιοχή, αφορούσε περιορισμένο αριθμό γεωργικών πρακτικών και ένα συγκεκριμένο περιβαλλοντικό ζήτημα. Για να γίνει η σε βάθος διερεύνηση έγινε επιτόπια έρευνα με δομημένα ερωτηματολόγια που συμπληρώνονταν κατά τη διάρκεια προσωπικών συνεντεύξεων με τους επικεφαλής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, σε δύο περιοχές, στη Μεσσηνιακή Μάνη και στο νομό Λάρισας. Η διατριβή χωρίζεται στα εξής μέρη: Στην εισαγωγή παρατίθενται η συζήτηση και τα επιχειρήματα που οδήγησαν στη διαμόρφωση της αγροπεριβαλλοντικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ο απόηχός τους στην Ελλάδα. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται η μέθοδος που ακολουθήθηκε για την αξιολόγηση της εφαρμογής και η σχετική βιβλιογραφική τεκμηρίωσή της. Στα δυο επόμενα κεφάλαια παρουσιάζεται η αγροπεριβαλλοντική πολιτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αναλύονται τα μέτρα αγροπεριβαλλοντικής πολιτικής της πρώτη περιόδου στην Ελλάδα. Ακολούθως παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της επιτόπιας έρευνες για τα δύο μέτρα στις δύο περιοχές που επελέγησαν. Η εργασία κλείνει με τα συμπεράσματα και τη συζήτηση και συνοδεύεται από τρία παραρτήματα.