Δίκτυα μεταξύ ερευνητικών και παραγωγικών φορέων για τη διάχυση τεχνολογικής γνώσης

Abstract

This thesis focuses on the study of the collaboration between industry and research centers in Greece, aiming at the analysis of the diffusion of technological knowledge, produced within research entities and diffused to the industry via partnerships, publicly funded (EPET II), or funded by the EU (FP4 & FP5), or funded by firms. It makes part of the empirical literature, that tries to comprehend research collaborations under a network perspective. The importance of networks has led to a shift of the focus of the literature to the study of strategic partnerships under this network perspective. The relations of a firm can be a source of a significant competitive advantage. Firms that are embedded on networks are influenced by their ties with other agents of the network and by the structure of the network. The objective of the thesis is to contribute to the comprehension of research collaborations as a mechanism of diffusion of technological knowledge under this network perspective, aiming at answering research questions, related with the morphology of the network of research collaborations, its functioning mechanism and its efficacy as a means of knowledge diffusion. The methodology of this thesis has been based on the collection of quantitative and qualitative data on the total number of research collaborations implemented in Greece during the period 1995-2001. Based on the data gathered, a field study was also undertaken, addressed to collaborating firms and scientific coordinators. Through the analysis of the collected data and with the use of sophisticated tools of network analysis, we can claim that it seems that there is a mechanism of research partnerships between firms and research agents in the Greek Innovation System. The root of this mechanism can be traced in EPET II, acting as the catalyst for the recurrence of research links under EU and firm funded projects, and defining the technological orientation of this R&D network. In the core of this network we can identify a critical mass of a few firms and the most reputed Greek research centers, characterized by strong incentives and benefits from the participation in research partnerships. The firms are greater in size, have internal R&D resources and developed technological capabilities. Last, the network is characterized by the importance of knowledge flows in the sector of ICTs, which are intense and set and the interface for new fields of partnerships and development of applications.

Η διατριβή εστιάζει στη μελέτη των συνεργασιών ανάμεσα σε επιχειρήσεις και ερευνητικούς φορείς της Ελλάδας, με στόχο να αναλυθεί η διάχυση της τεχνολογικής γνώσης που παράγεται από ερευνητικούς φορείς και διαχέεται σε επιχειρήσεις μέσα από συνεργασίες χρηματοδοτούμενες είτε από δημόσιους πόρους (ΕΠΕΤ ΙΙ), είτε από κοινοτικούς πόρους (FP4 & FP5), είτε από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Εντάσσεται στο πλαίσιο της διεθνούς εμπειρικής βιβλιογραφίας που μελετά τις ερευνητικές συνεργασίες ανάμεσα σε επιχειρήσεις και ερευνητικούς φορείς υπό το πρίσμα των δικτύων. Η σημασία αυτών των δικτύων οδήγησε σε μία μεταστροφή της εστίασης της βιβλιογραφίας προς τις στρατηγικές συμμαχίες υπό τη θεώρηση των δικτύων. Οι συνεργατικές σχέσεις μίας επιχείρησης μπορούν να αποτελέσουν πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε δίκτυα επηρεάζονται από τις σχέσεις τους με τους άλλους φορείς και τη δομή του δικτύου. Στο πλαίσιο αυτής της διατριβής, καλούμαστε να απαντήσουμε σε ερευνητικά ερωτήματα, που σχετίζονται με τη μορφολογία του δικτύου των ερευνητικών συνεργασιών, το μηχανισμό λειτουργίας του και την αποτελεσματικότητά του για τη διάχυση γνώσης. Η μεθοδολογία της διατριβής εστιάσθηκε στη συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων για το πλήθος των συνεργασιών που πραγματοποιήθηκαν ανάμεσα σε επιχειρήσεις και ερευνητικούς φορείς της χώρας κατά τη διάρκεια της περιόδου 1995-2001. Με βάση τα στοιχεία αυτά πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη έρευνα πεδίου σε επιχειρήσεις και επιστημονικούς υπευθύνους από την πλευρά των ερευνητικών φορέων. Μέσα από την ενδελεχή ανάλυση των στοιχείων που συγκεντρώσαμε, με τη χρήση των πλέον εξελιγμένων μεθόδων ανάλυσης δικτύων, ουσιαστικά μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι φαίνεται να έχει στηθεί στο Ελληνικό Σύστημα Καινοτομίας ένας μηχανισμός ερευνητικών συνεργασιών ανάμεσα σε επιχειρήσεις και ερευνητικούς φορείς. Η απαρχή αυτού του μηχανισμού βρίσκεται στο ΕΠΕΤ ΙΙ, το οποίο έδρασε σαν καταλύτης για την επανάληψη δεσμών στο πλαίσιο κοινοτικών και αυτοχρηματοδοτούμενων έργων και όρισε τον τεχνολογικό προσανατολισμό του δικτύου. Στον πυρήνα αυτού του δικτύου βρίσκεται μία κρίσιμη μάζα από λίγες επιχειρήσεις και γνωστά ερευνητικά τμήματα της χώρας που διακρίνονται από ισχυρά κίνητρα και οφέλη από τη συμμετοχή τους στις συνεργασίες. Τέλος, το δίκτυο χαρακτηρίζεται από τη σημασία των ροών γνώσης στον τομέα της πληροφορικής και επικοινωνιών, οι οποίες είναι μεγάλες σε ένταση και οι οποίες δημιουργούν τη διεπιφάνεια για νέα πεδία συνεργασιών.