Η πολιτική φιλοσοφία της παιδείας στην τελευταία βυζαντινή αναγέννηση του ΙΔ' αιώνα και ο Θωμάς Μάγιστρος

Abstract

Το υπό διαπραγμάτευση θέμα της Βυζαντινής παιδείας, είναι αρκούντως μελετημένο όχι όμως και εξαντλημένο. Υπάρχουν ακόμα πτυχές οι οποίες δεν έχουν μελετηθεί - όπως π.χ. τα κείμενα πολιτικής παιδείας ειδικά μετά το δεύτερο μισό του 11ου αιώνα - και τομείς στους οποίους η μελέτη είναι στερεότυπη, χωρίς την θέαση της "άλλης ματιάς". Η διείσδυση του χριστιανισμού στον Ελληνισμό και η αφομοίωση της ελληνικής παιδείας απ’ τη χριστιανική σκέψη, αποτελεί όσον αφορά τη μελέτη του φαινομένου δύσκολη, και πολύπλοκη τομή στην Ιστορία, η οποία συντελείται στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες αλλά το υπόβαθρό της ανάγεται στους ελληνιστικούς χρόνους. Η ερμηνεία της ύπαρξης και του κόσμου με οντολογικές προϋποθέσεις αντιστροφής της αρχαιοελληνικής προτεραιότητας του Είναι έναντι της ελευθερίας του προσώπου, είναι το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης, με κύριους πρωτεργάτες τους Έλληνες πατέρες της εκκλησίας από τον 2° έως τον 15° αιώνα. Αυτός ο εξελληνισμός της χριστιανικής σκέψης όσον αφορά την εφαρμογή της γνωσιοθεωρίας των Ελλήνων στο οντολογικό γεγονός ή ο εκχριστιανισμός της ελληνικής φιλοσοφίας όσον αφορά την απάντηση της εκκλησίας στα οντολογικά ερωτήματα των Ελλήνων, σημαδεύει όλη την περίοδο που καλούμε Βυζαντινή, τυπικά μέχρι την κατάλυσή της από τους Τούρκους. Η αποφατικότητα της ορθόδοξης παράδοσης έδινε την δυνατότητα στους Βυζαντινούς συγγραφείς να κινούνται άνετα σε όλα τα είδη του λόγου και στις πηγές της γνώσης, χωρίς να αισθάνονται ότι προδίδουν την μεταφυσική τους τοποθέτηση. Όπως λέει η HUSSEY οι Βυζαντινοί συγγραφείς όχι μόνο γνώριζαν πως να περιγράφουν την διπλωματία και τον συνεχή αγώνα εναντίον των εισβολέων μαζί με τις ποικίλες αποχρώσεις των πολύπλοκων προσωπικών σχέσεων - μια και κανενός είδους μανιχαϊστικός δυαλισμός δεν εμφιλοχωρεί στη σκέψη τους - αλλά είχαν την διορατικότητα και την διεισδυτικότητα να σατιρίζουν καθώς περιγράφουν. Και σ’ αυτόν τον κλάδο όπως και στους υπόλοιπους, το Βυζάντιο, ζούσε κάτω από την σκιά της κλασσικής παράδοσης. […]