Αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συστημάτων συγκομιδής ξύλου και της συμπεριφοράς των δασικών οικοσυστημάτων (εδαφικοί και υδρονομικοί παράγοντες)

Abstract

Το ορεινό δάσος ασκεί ρυθμιστικό ρόλο στην ποιότητα και την ποσότητα του παραγόμενου νερού του οποίου αποτελεί τον γενεσιουργό υδροπαραγωγικό χώρο. Παραγωγή νερού, καλύτερες συνθήκες εδαφογένεσης, αντιδιαβρωτική προστασία και αποφυγή πλημμυρικού κινδύνου είναι στόχοι των απαιτούν τη γνώση των επιπτώσεων των συγκομιστικών επεμβάσεων. Με βάση τα παραπάνω, διερευνήθηκαν οι επιπτώσεις διαφόρων συγκομιστικών χειρισμών στο υδατικό ισοζύγιο, το δασικό τάπητα και το επιφανειακό έδαφος. Τα δρυοδάση του Ταξιάρχη Χαλκιδικής αποτελούν μια καταρχήν καλή περιοχή διερεύνησης των σχέσεων συγκομιδής ξύλου και συμπλόκου νερό-έδαφος. Από τα στοιχεία που αφορούν την επίδραση των υλοτομιών στο δασικό τάπητα και το επιφανειακό έδαφος, παρατηρήθηκε μεταβολή των ιδιοτήτων τους τα πρώτα χρόνια μετά την υλοτομία. Παρατηρήθηκαν σχετικά καλές συνθήκες αποσύνθεσης των φυτικών υπολειμμάτων, μείωση της οργανικής ουσίας του Αο ορίζοντα αύξηση του pH και του οργανικού C στους χειρισμούς της αραίωσης και της αποψίλωσης, μεγαλύτερη δε μεταβολή παρατηρήθηκε στο δεύτερο, οι διαφορές αυτές όμως μεταξύ όλων των χειρισμών βρέθηκαν μικρές. Η επίδραση του συστήματος συγκομιδής που εφαρμόστηκε, στους εδαφικούς και υδρονομικούς παράγοντες που ερευνήθηκαν, οφείλεται αποκλειστικά στη μεταβολή του βαθμού συγκόμωσης. Οι υδρονομικοί παράγοντες υπολογίστηκαν με τη μέθοδο του υδατικού ισοζυγίου και με μετρήσεις της απορροής σε ορύγματα που κατασκευάστηκαν στα κατάντη των επιφανειών όλων των χειρισμών. Τα μέσα ετήσια υδατικά διαθέσιμα για απορροή ή διήθηση για την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας αντιπροσωπεύουν το 28,8% των μέσων ετήσιων κατακρημνισμάτων, στην επιφάνεια που περιλαμβάνει έκταση που υλοτομήθηκε αποψιλωτικά και την έκταση που αραιώθηκε στο 50% της κυκλικής της επιφάνειας. Το αντίστοιχο ποσοστό στην επιφάνεια που περιλαμβάνει το μάρτυρα και την έκταση που υλοτομήθηκε αποψιλωτικά, ανέρχεται σε 26,7%, στην επιφάνεια που αραιώθηκε στο σύνολό της κατά 50% βρέθηκε ίσο με 24,9% και τέλος στο μάρτυρα το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται σε 21,6%. Δεν παρατηρήθηκε διάβρωση ή επφανειακή απορροή που να οφείλεται στις συγκομιστικές επεμβάσεις, ακόμα και σε ραγδαίες βροχοπτώσεις. Ενδεχόμενη αλλαγή του τρόπου διάταξης και της γεωμετρίας των ανορυχθέντων ορυγμάτων θα διαφοροποιούσε τα αποτελέσματα, κυρίως λόγω διαφοροποίησης του βαθμού σύλληψης της ενδοροής. Κατά την κρίσιμη θερινή περίοδο η προσαύξηση των συστάδων μειώνεται λόγω μείωσης της διαπνοής. Αυξανομένου του ύψους βροχής, και της υδατοχωρητικότητας και μειωμένης της υδατοσυγκράτησης, (μειώνοντας τις υδροκαταναλώσεις με επέμβαση στο βαθμό συγκόμωσης), βελτιώνονται σημαντικά οι συνθήκες υγρασίας και ανάπτυξης των δρυοδασών με παράλληλη αύξηση της απορροής. Με τις επικρατούσες συνθήκες του ελλαδικού ορεινού χώρου δεν μπορεί να υπάρχει σοβαρή βελτίωση της ενδόγειας υδατοαποταμίευσης, αλλά αυξημένες συνθήκες απορροής. Η τιμή της διήθησης βρέθηκε πολύ μεγαλύτερη από αυτή που αρχικά είχε εκτιμηθεί. Επομένως για τη διαχρονική βελτίωση της διηθητικότητας των διαβρωμένων και υποβαθμισμένων ορεινών ελληνικών εδαφών, επιβάλλεται η αύξηση ή η βελτίωση της ποιότητας των δρυοδασών. Παράλληλα σε ελλαδικές περιοχές με έντονα χωροχρονικά προβλήματα λειψυδρίας και με ισχυρή δασοκάλυψη (π.χ. Χαλκιδική), είναι δυνατό με ορθολογική επέμβαση στη δομή, σύνθεση και πυκνότητα των δασοσυστάδων να εξοικονομηθούν πολύτιμοι υδατικοί πόροι και να ταμιευτούν σε κατάλληλες υποκείμενες περιοχές.