Χρωματογραφική συμπεριφορά και προσδιορισμός αντιβηχικών-αποχρεμπτικών φαρμάκων σε σκευάσματα και βιολογικά υγρα με ΥΧΥΑ

Abstract

In the present thesis, anti-congestion drugs Ambroxol and Bromhexine, and anti-cough drugs Clobutinol, Butamyrate and Pentoxyverine were studied and determined with the use of HPLC-reverse-phase. Initially, the chromatographic behaviour of each was determined in relation to certain parameters which change chromatographic conditions and influence duration of analysis, separation capability of determinated systems and measurement sensitivity. Specifically, the effect of polarity on the retention time of the solvent was studied. For mobile phase preparation, selected solvents were methanol and acetonitrile which were prepared in aqueous solution of various concentrations. It was observed that increased concentrations of mobile phase in organic solvents with little polarity resulted in increased solubility of the said mobile phase and, consequently a reduction in the required time for analysis of the analytes. Improvement in time required for analysis of these drugs and symmetry of chromatographic peaks was accomplished after exploring effects various salts (added in aqueous form) had on each mobile phase. Especially trialed were various types of regulating aqueous solutions of base salts CH3COONH4, CH3COONa, CH3COOK and CH3COOMg, from which CH3COONH4 was selected as being most suitable for the cases of anti-congestion drugs Ambroxol and Bromhexine. The latter improved chromatographic peak symmetry and quite perceptively reduced the retention time of the analytes in question. For anti-cough Clobutinol, Butamyrate and Pentoxyverine, mobile liquid phases were studied which contained CH3COONH4, tetraethylammonium hydrogen sulphate or tetrabutylammonium hydrogen sulphate. It became evident that retention time co-efficients of anti-cough pharmaceuticals are influenced to a great degree by the concentration and the type of salt. It was observed that additions in mobile phase of smaller size ions such as in the case of tetraethylammonium hydrogen sulphate and tetrabutylammonium hydrogen sulphate had as a result k’ co-efficient reductions, evidently due to its smaller ion solvency compared to that of the tetrabutylammonium hydrogen sulphate ions.

Στην παρούσα διατριβή πραγματοποιήθηκε η χρωματογραφική μελέτη και ανάλυση των αποχρεμπτικών και αντιβηχικών φαρμάκων με υγρή χρωματογραφία υψηλής απόδοσης αντίστροφης φάσης (ΥΧΥΑ). Στην πρώτη κατηγορία εξετάστηκαν η αμβροξόλη και η βρωμεξίνη ενώ στη δεύτερη η κλοβουτινόλη, η βουταμυράτη και η πεντοξυβερίνη. Αρχικά διερευνήθηκε η χρωματογραφική τους συμπεριφορά σε σχέση με ορισμένες παραμέτρους που μεταβάλλουν τις συνθήκες και επηρεάζουν τη διάρκεια της ανάλυσης και τη διαχωριστική ικανότητα των διαφόρων κινητών φάσεων. Στη συνέχεια όσον αφορά τους ποσοτικούς προσδιορισμούς αξιολογήθηκαν τα χαρακτηριστικά των διαφόρων καμπυλών αναφοράς και η ευαισθησία των μεθόδων κάτω από διαφορετικές συνθήκες ανάλυσης. Συγκεκριμένα εξετάστηκε η επίδραση της πολικότητας του διαλύτη έκλουσης. Για την παρασκευή της κινητής φάσης επιλέχθηκαν ως διαλύτες η μεθανόλη και το ακετονιτρίλιο οι οποίοι αναμείχθηκαν σε διάφορες αναλογίες με νερό. Διαπιστώθηκε ότι η αύξηση του περιεχομένου της κινητής φάσης σε οργανικούς διαλύτες με μικρή πολικότητα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της εκλουστικής ικανότητας της κινητής φάσης και κατά συνέπεια τη μείωση του χρόνου ανάλυσης των φαρμάκων. Περαιτέρω βελτίωση του χρόνου κατακράτησης των υπό ανάλυση φαρμάκων και της συμμετρικότητας των χρωματογραφικών κορυφών επιτεύχθηκε μετά από διερεύνηση της επίδρασης διαφόρων αλάτων που προστέθηκαν στο υδατικό μέρος της εκάστοτε κινητής φάσης. Ειδικότερα δοκιμάστηκαν διάφορα είδη ρυθμιστικών διαλυμάτων με βάση τα άλατα CH3COONH4, CH3COONa, CH3COOK, (CH3COO)2Mg από τα οποία στην περίπτωση των αντιβηχικών φαρμάκων αμβροξόλης και βρωμεξίνης καταλληλότερο επιλέχθηκε το οξικό αμμώνιο (CH3COONH4). Το τελευταίο βελτίωνε τη συμμετικότητα των χρωματογραφικών κορυφών και μείωνε αισθητά το χρόνο κατακράτησης των φαρμάκων. Για τα αποχρεμπτικά φάρμακα κλοβουτινόλη, βουταμυράτη και πεντοξυβερίνη μελετήθηκαν υδατικές κινητές φάσεις που περιείχαν οξικό αμμώνιο (CH3COONH4), όξινο θει?κό τετρααιθυλαμμώνιο [(C2H5)4NHSO4] ή όξινο θει?κό τετραβουτυλαμμώνιο [(C4H9)4NHSO4]. Έγινε φανερό ότι οι χρόνοι κατακράτησης των αποχρεμπτικών επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τη συγκέντρωση και το είδος του άλατος Διαπιστώθηκε ότι η προσθήκη στην κινητή φάση ιόντων με μικρότερο μέγεθος όπως στην περίπτωση του όξινου θει?κούτετρααιθυλαμμωνίου είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του συντελεστή k΄ εξαιτίας προφανώς της μικρότερης διαλυτότητας των ιόντων του στη στατική φάση συγκριτικά με εκείνη των ιόντων όξινου θει?κού τετραβουτυλαμμωνίου..