Το μάθημα της λογοτεχνίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Αγγλία και την Ελλάδα: Συγκριτική θεώρηση

Abstract

The study explores the place of literature in the English and Greek secondary curriculum through the comparative method of G.Z.F. Bereday. The outcome of the study consists of the following: A) As with the aims of education in all disciplines the aims of education in literature reflect certain priorities. The existing differences between the officially stated aims in each of the countries are connected to the different place of literature in each culture and to the different educational practices. B) The difference in the way literature is examined in different nations reflects ultimately the difference in the way literature is regarded both as a social phenomenon and as a secondary school subject. C) The above expected differences reflect the different emphasis placed on various aesthetic, political and educational factors. These factors, in turn, decide the place of literature in the national culture.

Η συγκριτική αυτή μελέτη εξετάζει τη θέση του μαθήματος της λογοτεχνίας στην αγγλική και την ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η εξέταση αυτή γίνεται με την συγκριτική μέθοδο του G.Z.F. Bereday. Τα κύρια συμπεράσματα της έρευνας είναι τα εξής: Α) Όπως οι γενικοί σκοποί της εκπαίδευσης, έτσι και οι σκοποί του μαθήματος της λογοτεχνίας στις δύο χώρες αντανακλούν συγκεκριμένες προτεραιότητες, οι οποίες για την Αγγλία μπορούν να συνοψιστούν στην άσκηση των μαθητών σ’ έναν τρόπο εμβάθυνσης και κριτικής αντιμετώπισης του λογοτεχνικού έργου (way of discourse), ενώ για την Ελλάδα εστιάζονται στη μετάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι διαφορές αυτές αντανακλούν τη διαφορετική βαρύτητα (μεγαλύτερη για την Αγγλία, μικρότερη για την Ελλάδα) που έχει η λογοτεχνία στη παιδεία και τον πολιτισμό των δύο χωρών. Β) Οι χαρακτηριστικοί τύποι των ερωτήσεων που τίθενται στις εξετάσεις συνδέονται με τη διαφορετική αντιμετώπιση της λογοτεχνίας ως μαθήματος στο σχολείο. Έτσι, στην Αγγλία αυτό που προέχει είναι η εκμάθηση εκ μέρους των μαθημάτων ενός τρόπου κριτικής αντιμετώπισης του λογοτεχνικού κειμένου, ενώ για την Ελλάδα αυτό που προέχει είναι η εξοικείωση των μαθητών με το περιεχόμενο συγκεκριμένων λογοτεχνικών κειμένων. Στην Αγγλία οι σπουδές της λογοτεχνίας και η λογοτεχνική θεωρία/θεωρίες είναι ένας χώρος σαφώς προσδιορισμένος από καιρό, με σημαντική ανάπτυξη, σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου, ακόμη και σήμερα, εγείρονται ενστάσεις σχετικά με τη χρησιμότητα ή την αναγκαιότητα της εγχώριας, και μη, λογοτεχνικής θεωρίας. Γ) Ο τρόπος προσέγγισης και εξέτασης της λογοτεχνίας στις δύο χώρες είναι διαφορετικός. Οι διαφορές αυτές γίνονται εμφανείς: - Στον διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος και της διαφορετικής του βαρύτητας στο πρόγραμμα: Υποχρεωτικό ή υποχρεωτικό το μάθημα, εξεταστέο ή όχι για την εισαγωγή των μαθητών στα Α.Ε.Ι. – Στο περιεχόμενο των εξετάσεων αυτό καθ’ εαυτό.