Δομικός ρεαλισμός: προβλήματα και προοπτικές

Abstract

Analysis and study of the main structural positions about scientific theories. The fundamental feature of the structural theories about science is the priority given to relations over entities. Relations either are the exclusively knowable elements of the world or the only or fundamental elements of the world. Those structural theories which claim that the knowledge of the non-observable world cannot go beyond the knowledge of relations make up what has been called epistemic structuralism while the structuralist theory which claims that the fundamental ontology is limited to structures is called ontic structuralism. Both versions come with the realist framework about science. An in-between approach is that of semirealism which seeks to place certain properties of objects on an ontologically and cognitively equal footing with relations and through this composition reformulate the realist positions about continuities and discontuinities in successive physical theories. In this study, the relevant analysis leads to the conclusion that semirealism is the most appropriate form of structuralism within a realist framework.

Ανάλυση και κριτική εξέταση των βασικών δομιστικών θεωριών για τις επιστημονικές θεωρίες. Το βασικό χαρακτηριστικό των δομικών θεωριών για την επιστήμη είναι η προτεραιότητα που δίνουν στις σχέσεις έναντι των οντοτήτων που τις πραγματώνουν. Οι σχέσεις είτε αποτελούν τα μοναδικά γνώσιμα στοιχεία του κόσμου είτε αποτελούν τα μοναδικά ή θεμελιώδη στοιχεία του κόσμου. Όσες δομιστικές θεωρίες υποστηρίζουν ότι η γνώση του μη παρατηρήσιμου κόσμου περιορίζεται κατ' αποκλειστικότητα στη γνώση των σχέσεων μεταξύ των οντοτήτων απαρτίζουν τον επιστημικό δομισμό, ενώ η δομική θεωρία που περιορίζει τη βασική οντολογία του κόσμου στις δομές αποκαλείται οντικός δομικός ρεαλισμός. Και οι δύο αυτές μορφές του δομισμού εκφράζουν εκδοχές της ρεαλιστικής θέσης για τις επιστήμες. Μια ενδιάμεση προσέγγιση των θεωριών είναι η θέση του ημιρεαλισμού που επιδιώκει να θέσει κάποιες ιδιότητες των αντικείμενων σε οντολογικά και γνωσιακά ισότιμη βάση με τις σχέσεις και μέσω αυτής της σύνθεσης να αναδιατυπώσει τις ρεαλιστικές θέσεις για τις συνέχειες και ασυνέχειες που εμφανίζονται κατά τη διαδοχή των θεωριών. Στην παρούσα μελέτη η ανάλυση των διαφόρων μορφών του δομισμού οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο ημιρεαλισμός αποτελεί την πλέον πρόσφορη μορφή του δομισμού εντός του πλαισίου του ρεαλισμού.